به گزارش پايگاه خبري خوزنا و به نقل از خبرگزاري تسنيم، از جمله مسائل و مشكلاتي كه طي دو ماهه سبب شد تا كسب و كارهاي حوزه اقتصاد ديجيتال با چالش مواجه شوند، مشكلات قطعي اينترنت و بسته شدن دو سكوي خارجي بود. براين اساس دولت آييننامهاي را براي حمايت از اين كسب و كارها تدوين كرد كه البته نقدهايي نيز از سوي فعالان كسب و كارهاي اقتصاد ديجيتال به آن وارد شد.
براي پيگيري بيشتر و بررسي جزئيات آييننامه حمايتي دولت در اين مصاحبه با محمد خوانساري معاون وزير ارتباطات و رييس سازمان فناوري اطلاعات ايران گفتگو شده است.
تشكيل كميسيون اقتصاد ديجيتال با حضور 9 عضو هيئت دولت/ تعيين 30 نوع حمايت در 14 ماده آييننامه حمايت از كسب و كارهاي اقتصاد ديجيتال
تسنيم: با توجه به اتفاقاتي كه طي هفتههاي اخير رخ داد دولت آييننامه حمايت از سكوها و كسب و كارهاي حوزه اقتصاد ديجيتال را تدوين كرد. اين آييننامه چگونه و برچه اساسي تدوين شد؟
خوانساري:برخي اتفاق ها باعث شده است تا كسب و كارهايي كه از سكوهاي خارجي استفاده ميكردند دچار مشكل شوند. دولت با علم به اين موضوع، در كارگروه اقتصاد ديجيتال كه با توجه به ظرفيت اصل 138 قانون اساسي ايجاد شده است، به اين موضوع رسيدگي كرد.
كارگروه اقتصاد ديجيتال از شش وزير شامل وزير صنعت، معدن و تجارت، اقتصاد و امور دارايي، ارتباطات و فناوري اطلاعات، تعاون، كار و رفاه اجتماعي، ارشاد و اطلاعات در اين كارگروه حضور دارند. در اين كار گروه سه عضو ديگر نظير بانك مركزي و معاونت علمي و فناوري رييس جمهور نيز حضور دارند.
در مجموع 9 نفر از اعضاي هيئت دولت در كارگروه اقتصاد ديجيتال حضور دارند تا در مواردي كه نياز به تصريح دارد، موارد مورد نظر از طريق اين كارگروه به تصويب برسد. با توجه به قانون اساسي اين كارگروه اختيارات هيئت دولت را دارد، به اين معنا كه اگر موضوعي در اين كارگروه به تصويب برسد ديگر نيازي به تصويب هيئت وزيران نخواهد داشت.
در عرض كمتر از يك ماه جلسات متعددي با دستگاههايي كه عضو كميسيون هستند در سطوح مختلف كارشناسي و مديريتي برگزار شد. در نتيجه اين جلسات پيشنويسي نوشته شد كه جمعبندي نهايي آن همان مصوبه ابلاغي دولت است. اين مصوبه كه در 14 ماده تدوين شده است، شامل 30 نوع حمايت مختلف است.
تعيين شاخصهاي پذيرش سكوهاي داخلي اولين گام اجراي آييننامه دولت
خوانساري:هدف اين است كه شرايطي را فراهم كنيم تا مقداري از مشكلاتي كه براي كسب و كارهاي به وجود آمده است كاهش پيدا كند. از سوي ديگر ظرفيتهايي براي بازيابي مخاطبيني كه كسب و كارها در سكوهاي خارجي داشتند پيشبيني شده است. هر سكويي ظرفيت پذيرش كسب و كارها را ندارد و سكوهايي كه ادعا ميكنند كه امكان ميزباني از كسب و كارها را دارند بايد مورد بررسي قرار بگيرند.
اولين گامي كه براساس بند اول مصوبه ابلاغي دولت بايد انجام ميشد، مشخص شدن ضوابط پذيرش سكوهاي مشمول بود. براي تعيين ضوابط جلسات متعددي برگزار شد و از كسب و كارهاي مختلف فعال در اين حوزه مشورت گرفته شد. در نهايت هفته گذشته فراخواني را منتشر كرديم تا سكوهايي كه تمايل دارند مدارك خود را تا پنجم آذرماه ارائه كنند.
حمايت مالياتي، تبليغاتي و درگاه پرداخت؛ سه حمايت محوري دولت از كسب و كارهاي حوزه اقتصاد ديجيتال/ ايجاد مزيت مالياتي حتي نسبت به سكوهاي خارجي
تسنيم: گفته شد كه 30 نوع حمايت مختلف در آييننامه ذكر شده است، مهمترين حمايتهاي در نظر گرفته شده كه ميتواند براي سكوها و كسب و كارها ظرفيت بيشتري ايجاد كند چيست؟
خوانساري:يكي از خدماتي كه دولت متعهد شده تا كار تسهيل آن را انجام دهد، بحث خدمات پرداخت است كه حوزههايي نظير پرداخت مستقيم، كيف پول الكترونيكي، حساب اماني و پرداختهاي مبتني بر ريال ديجيتال كه از سوي بانك مركزي پيگيري ميشود شامل آن است.
حمايت ديگر حوزه تبليغات است. براين اساس قرار است تا براي كسب و كارهاي اين حوزه حداقل تعرفه تبليغات در دولت، دستگاههاي اجرايي و نهادهاي عمومي در نظر گرفته شود. از سوي ديگر اين امكان وجود دارد تا صدا و سيما براي سكوهاي مشمول تبليغات انجام دهد و براي مدتي اين تبليغات را رايگان در نظر بگيرد و سپس تحت تعرفه فرهنگي اين اقدامات انجام شود.
مورد ديگر ساخت برنامه و معرفي و جايگزيني نشان سكوهاي داخلي در برابر سكوهاي خارجي براي ارتباط با برنامههاي صدا و سيما است. از سوي ديگر بحث پيامكهاي تبليغاتي نيز وجود دارد كه ميتوان براي سكوها در نظر گرفت.
موضوع ارسال كالا و تحويل مرسولات نيز وجود دارد كه در اين موارد قرار است يك بسته تشويقي براي سكوهاي داخلي و كسب و كارهايي كه در اين فضا فعاليت ميكنند در نظر گرفته شود.
براي كسب و كارها در آييننامه از نظر مالياتي تخفيفات و حتي معافيتهايي در نظر گرفته شده است. معافيتهاي مالياتي به نحوي پيشبيني شده است كه علاوه بر اينكه وضعيت كسب و كارها نسبت به گذشته كه در سكوهاي خارجي فعاليت ميكردند تغيير نكند، بلكه مزيتي نيز براي آنها به وجود بيايد. ضمن اينكه كسب و كار افراد نيز به عنوان يك كسب و كار معتبر در درگاه ملي مجوزها انجام خواهد شد.
مردم بايد با طيب خاطر وارد سكوهاي داخلي شوند/ هيچ بار جديدي براي كسب و كارها وجود نخواهد داشت
تسنيم: يكي از مواردي كه در اين مدت توسط اكثر كارشناسان و فعالان اقتصاد ديجيتال مطرح شده اين نكته است كه دولت در ابتدا نبايد شروع به قاعدهگذاري و سياستگذاري كند، بلكه بايد تا حد ممكن يك فضاي باز به وجود بياورد كه منجر به جذب كسب و كارها و كاربران به سكوهاي داخلي شود. نظر شما در اين خصوص چيست؟
خوانساري:شخص تا پيش از اين مجوزي نداشته و محصول خود را نيز در سكوي خارجي به فروش ميرسانده است. اگر اين فرد ميخواهد وارد سكو داخلي شود، اين كار نبايد بار جديدي براي او ايجاد كند. مردم بايد با طيب خاطر وارد سكوهاي داخلي شوند.
آييننامه سه نوع مخاطب دارد. يك دسته سكوها، يك دسته كسب و كارها و دسته سوم نيز مردمي هستند كه از حمايتهاي اعلام شده منتفع ميشوند.
سكوهايي كه بتوانند رشد و توسعه پيدا كنند، خدمات دولت هوشمند نيز مشمول آنها خواهد شد. با اين فرآيند يك مجموعه يكپارچهاي از خدمات در دسترس افراد قرار خواهد گرفت.
چند وزارتخانه مسئول نظارت بر اجراي آييننامه دولت شدند
خوانساري:رييس كارگروه اقتصاد ديجيتال، وزارت ارتباطات است اما مواردي كه در نظر گرفته شده است بين دستگاهي است. مسئوليت پيگيري و كميته نظارتي كه در راستاي اجراي آييننامه حمايتي دولت از كسب و كارهاي حوزه اقتصاد ديجيتال ابلاغ شده است به عهده چند وزارتخانه شامل وزارت ارتباطات، اقتصاد و صمت قرار گرفته است.
اولين جلسه كارگروه با حضور نماينده تام الاختيار دستگاهها در هفته جاري برگزار خواهد شد و خواست ما اين است كه دستگاهها زمانبندي خود را براي اجراي اين آييننامه ارائه كنند.
براي اجراي آييننامه دولت پيگيري جدي خواهيم كرد
تسنيم: به نظر ميرسد كه در حال حاضر طرح عملياتي براي اجراي آييننامه حمايتي دولت قوام لازم را ندارد. به طور مثال رييس سازمان امور مالياتي در خصوص حمايتهاي مالياتي اين حوزه گفته بود كه اين موضوع در حال بررسي است. چه راهكاري براي اجراي سريعتر اين آييننامه در نظر داريد؟
خوانساري:آييننامه حمايتي دولت با همكاري دستگاههاي مختلف تدوين شده است و هفته گذشته نيز رييس جمهور به وزير ارتباطات ماموريت دادند تا مشكلات كسب و كارهاي مجازي را رصد كنند و با كمك ساير دستگاهها براي حل آنها اقدام كنند. با توجه به آييننامه دولت اقدامات انجام شده بايد اجرا شود و بناي ما پيگيري جدي است.
آييننامه دولت مسير را براي ساير دستگاههاي دولتي كه ميخواهند به مردم خدمت كنند، باز كرده است. در صورتي كه دستگاهها به طور خود خواسته نسبت به اجراي آييننامه اقدام نكنند ما گزارش عملكرد آنها را به مردم ارائه خواهيم كرد. خود دستگاهها بايد تمهيدات لازم را در نظر بگيرند تا آييننامهاي كه در دولت به تصويب رسيده است اجرايي شود.
معافيت مالياتي دو ميليارد توماني براي كسب و كارهاي حوزه اقتصاد ديجيتال/ معافيت 30 برابر معافيت حقوق و دستمزد تعيين شد
تسنيم: وقتي از معافيت مالياتي دو ساله صحبت ميكنيم بايد توجه داشته باشيم كه برخي از كسب و كارها تا كنون به عنوان مودي مالياتي شناسايي نشده بودند. در صورتي كه چنين كسب و كارهايي بخواهند وارد فضاي سكوهاي ايراني شوند و مواردي مانند مجوز و ماليات براي آنها در نظر گرفته شود، اين مسئله خود به مانعي براي ورود آنها تبديل نميشود؟
خوانساري:ما طور ديگري به موضوع نگاه ميكنيم، به اين معنا كه اگر فرد وارد فضاي سكوهاي داخلي نشود ممكن است ظرفيت استفاده از سكوهاي ايراني را از دست بدهد. تمهيداتي كه امروز براي شناسايي حسابهاي تجاري و امكان داده كاوي در نظر گرفته شده است سبب خواهد شد تا در هر صورت افراد مشمول ماليات شوند.
براساس مصوبه دولت 30 برابر معافيت مالياتي حقوق و دستمزد براي كسب و كارهاي حوزه اقتصاد ديجيتال معافيت در نظر گرفته شده است. به عبارت ديگر اگر كسب و كاري طي يك سال تا حدود دو ميليارد تومان درآمد داشته باشد، مشمول ماليات نخواهد بود. در نتيجه كسب و كارهاي خرد در عمل مشمول معافيت مالياتي خواهند شد.
همه دستگاههاي دولتي وظيفه دارند تا در شرايط فعلي براي تسهيل كار مردم تمام تلاش خود را انجام دهند. اين اقدام بايد خارج از فرآيند عادي انجام شود.
همه سكوها امكان استفاده از ظرفيت درآمدي خلق ترافيك را دارند
تسنيم: برخي از حمايتهايي كه دولت در اين آييننامه تعيين كرده بار مالي دارد. يكي از راهكارهايي كه از سوي برخي مطرح شد استفاده از ظرفيت رشد درآمد از محل خلق ترافيك است اما براساس پيگيريهاي انجام شده تنها يك سكو كه آن هم بستر تصويري دارد امكان استفاده از اين مسير را دارد. با توجه به اينكه اين آييننامه به تازگي به تصويب رسيده است و در بودجه منبعي براي آن در نظر گرفته نشده، منابع مالي مورد نياز آن چگونه تامين خواهد شد؟
خوانساري:اگر بخواهيم مصداقي صحبت كنيم تنها يك سكو نيست كه ميتواند از مسير خلق ترافيك درآمد داشته باشد. ما حداقل دو طبقه براي سكوها داريم. يك طبقه مربوط به سكوهايي است كه مردم در آن تجارت اجتماعي ميكنند. طبقه ديگر پيامرسانها هستند و اگر كسي بخواهد در يك كانال شبكههاي اجتماعي كسب و كار خود را داشته باشد نيز بايد شامل حمايتهاي آييننامه شوند.
وقتي يكي از پيامرسانهاي داخلي روزانه چند ميليون كاربر فعال دارد و تبليغات نيز در آن انجام ميشود طبيعتا امكان استفاده از خلق ترافيك براي درآمدزايي نيز وجود خواهد داشت.
گروه ديگري از سكوها نيز فايلهاي چند رسانهاي مانند ويدئو به اشتراك ميگذارند. فرد در صفحه خود فايل و ويدئو به اشتراك ميگذارد و در نتيجه استفاده كاربران ديگر از اين محتوا درصدي از فروش پهناي باند سايت چند رسانهاي كه احتمالا رقم قابل توجهي است به فرد خواهد رسيد. در حال حاضر يكي از سكوهاي داخلي از چنين مدل اقتصادي استفاده ميكند اما بايد براي ساير سكوها نيز چنين مدلي پياده شود.
منابع تبصره 18 به كسب و كارهاي حوزه اقتصاد ديجيتال خواهد رسيد؟
خوانساري:مسير ديگري كه براي تامين منابع اجراي اين آييننامه در نظر گرفته شده است، بند الف و ب تبصره 18 قانون بودجه است كه در قالب وامهاي كم بهره اشتغالزايي در نظر گرفته شده است. آييننامه حمايت از كسب و كارهاي حوزه اقتصاد ديجيتال دستور دولت است كه بايد اجرايي شود در نتيجه ساير دستگاهها بايد همكاري لازم در اين خصوص داشته باشند.
بحث ديگر كه براي تامين مالي مورد توجه قرار گرفته حوزه مالياتي است. به اين معنا كه تا امروز فرد مالياتي پرداخت نميكرده و از اين پس نيز، نيازي به پرداخت مالياتي ندارد. براساس بند يك ماده حمايت مالياتي كه در آييننامه دولت قرار دارد، افراد معافيت از تسليم اظهارنامه دارند و يا از نگهداري اسناد و مدارك بابت كسب درآمد در سكوهاي مشمول داخلي تا سقف تعيين شده در تبصره 100 معاف هستند.
اين موضوعي است كه تا پيش از اين نيز وجود داشته است اما با ذكر آن در اين آييننامه زنده شده است. البته در موارد ديگر كه مربوط به قراردادها و پيامكهاي تبليغاتي ميشود چنين معافيتهايي در نظر گرفته نشده است.
در جلسهاي كه با دستگاهها داريم قرار است تا منابع مورد نياز هر دستگاه براي اجراي وظايف خود در آييننامه دريافت شود. يكي از نكات ديگر ايجاد آمادگي تامين منابع در بودجه سال 1402 است كه در حال پيگيري آن هستيم.
فراهم شدن امكان ارسال پيام بين سكوهاي داخلي در آينده نزديك/ هدف جلوگيري از انحصار و آزادي كاربر است
تسنيم: يكي از مواردي كه وجود دارد بحث تنوع پيامرسانهاي داخلي است. در حال حاضر شاهد هستيم كه كاربران براي برقراري ارتباط گاها ناچار هستند چند پيامرسان را به طور همزمان داشته باشند. با توجه به پيگيريهاي انجام شده ظاهرا طرحي وجود دارد كه امكان تبادل پيام بين پيامرسانهاي داخلي به وجود بيايد اما شنيده شده اين طرح با مخالفت سكوهايي كه در حال رقابت با يكديگر هستند مواجه شده است، راهكار شما براي اين مشكل چيست؟
خوانساري: تنها يكي از سكوها با اين كار مخالفت كرده است و ساير سكوها چنين مسئلهاي را ذكر نكردهاند. اين كار باعث تقويت سكوها و رغبت بيشتر مردم به آنها خواهد شد. هر فرد به دلايل شخصي خود از يك سكو استفاده ميكند. اين موضوعي نيست كه ما در ايران در خصوص آن صحبت كنيم بلكه بحث ايجاد امكان ارسال پيام بين پيامرسانهاي مختلف در قانون ديجيتال ماركتينگ اتحاديه اروپا نيز ذكر شده است.
هدف از اين كار جلوگيري از ايجاد انحصار و فراهم كردن آزادي براي مردم در استفاده از ابزار است. اينگونه نيست كه در نواحي مختلف كشور استفاده از سكوهاي داخلي به يك اندازه باشد. بلكه در هر نقطه به سبب شرايط كه وجود دارد يك سكو محبوبيت بيشتري دارد.
محبوبيت سكو بين كاربران ملاك دولت براي حمايت است
تسنيم: با توجه به فراخواني كه براي ارائه گزارش از جانب سكوهاي داخلي و بررسي آنها اعلام شده است، به نظر ميرسد كه اين شاخصها به نحوي طراحي شده كه تنها سكوهاي بزرگ ميتوانند از حمايتهاي دولت استفاده كنند. نظر شما در اين خصوص چيست و اينكه چنين مسئلهاي در نهايت به انحصار كمك نخواهد كرد؟
خوانساري: سكوهاي كوچك بايد به نحوي عمل كنند كه در نهايت به امتياز لازم برسند. در فراخوان سه شاخص كلي تعيين شده است. در اين شاخصها حداقل شاخص از نظر امتيازي مربوط به نرم افزار و مشخصههاي فني است.
براي ما مهم است كه مشخص باشد كه يك سكو چه تعداد كسب و كار را در خود جاي داده، رضايت مردم از آن چقدر است، چه ميزان جابهجايي پول در آن رخ داده و چه تعداد كاربر فعال در آن حضور دارند. به عبارت ديگر شاخصهاي تعيين شده براساس محبوبيت بين مردم است.
هر چقدر كه تعداد بيشتري از مردم از يك سكو استفاده كنند، دولت نيز حمايت بيشتري از آن سكو خواهد كرد. اساسا رشد و توسعه سكوهاي حوزه اقتصاد ديجيتال براساس تعداد كاربران است، به اين معنا كه هر سكويي كه كاربران بيشتري داشته باشد، امكان جذب بيشتري خواهد داشت.
ضرورت تسهيل ورود كسب و كارهاي اقتصاد ديجيتال به بورس/ پيشنويس لايحه حريم خصوصي تدوين شد
تسنيم: يكي از بحثهايي كه وجود دارد اين است كه اگر دولت 6 سال قبل چنين آييننامهاي را طراحي و اجرا ميكرد تا به امروز به نتايج بسيار خوبي رسيده بود، سوال اين است كه چرا دولتها سريعتر به اين نكات توجه نكردند؟
خوانساري: قطعا اگر اين كار زودتر انجام ميشد، امروز نتايج بسيار خوبي را شاهد بوديم اما ماهي را هروقت از آب بگيريد تازه است. زماني كه رياست كارگروه اقتصاد ديجيتال به وزارت ارتباطات داده ميشود به اين معنا است كه تا پيش از آن نيز در حال برنامهريزي براي انجام برخي اقدامات بوديم.
موضوع ديگر اين بود كه چگونه ميتوان مسير ورود سكوها به بورس را تسهيل كرد. در حال حاضر يكي از سكوها وارد بورس شده است و از تجربه اين سكو استفاده ميكنيم تا رويه ورود ساير سكوها به بورس را تسهيل كنيم. بورس مسير خوبي براي تسهيل تامين سرمايه و رشد استارتاپ است.
سكوها و فعالان حوزه اقتصاد ديجيتال كه رشد كردهاند و ديگر نميتوان از آنها به عنوان استارتاپ ياد كرد، در حقيقت ستونهاي كسب و كارهاي اقتصاد ديجيتال هستند كه در حال ارائه خدمت به مردم هستند.
دي ماه سال گذشته بود كه تشكيل كارگروه اقتصاد ديجيتال به تصويب دولت رسيد و يكي از مواردي كه پيگيري ميشد در قالب آييننامه حمايت از سكوها و كسب و كارهاي اقتصاد ديجيتال به تصويب رسيده است. علاقه ما اين است كه سهم اقتصاد ديجيتال از توليد ناخالص داخلي افزايش پيدا كند.
در برنامه هفتم توسعه نيز قطعا هدفگذاريهايي در اين خصوص انجام خواهد شد. ميتوانيم از كسب و كارهاي اين حوزه در راستاي رشد اقتصادي كشور استفاده كرد. بايد بتوانيم تعاملات فيزيكي با كسب و كارهاي حوزه اقتصاد ديجيتال كشورهاي همسايه داشته باشيم. چنين اقدامي راحتتر است چرا كه مرز و مناسبات فرهنگي و اقتصادي و مشترك وجود دارد.