به گزارش پايگاه خبري ديار كارون؛ خواب نقش اساسي در عملكرد، رشد و طول عمر ما دارد. بدون خواب كافي ، سلامت و عملكرد شناختي ما دچار مشكل مي شود. همين امر در مورد حيوانات از جمله ماهي صدق مي كند. در حالي كه تقريباً همه حيوانات مي خوابند ، نحوه خواب آنها بسيار متفاوت است ، به ويژه در مورد ماهي. خواب ماهي آنقدر متفاوت است كه بسياري از محققان ترجيح مي دهند به جاي خواب ، آن را استراحت بنامند .
ماهي مي خوابد؟

بسياري از انواع ماهي ها خوابيده اند ، اما خواب ماهي با آنچه ما معمولاً به عنوان خواب مي پنداريم متفاوت است. محققان نتوانسته اند الگوهاي موج مغزي آشنا را كه مشخصه خواب انسان را در اكثر ماهيان است اندازه گيري كنند. بنابراين محققان اغلب از خواب ماهي به عنوان استراحت ياد مي كنند. همچنين ، از آنجا كه اكثر ماهيان پلك ندارند ، در اين استراحت نمي توانند چشمان خود را ببندند.

به نظر مي رسد ماهي ها نسبت به انسان در هنگام خواب هوشيارتر هستند.  كه ممكن است به آنها زمان بيشتري بدهد تا در برابر تهديدات احتمالي در محيط خود واكنش نشان دهند. با اين وجود ، ماهي ها فرآيندهاي متابوليك را در حالت استراحت خود ، مانند انسان ، كند مي كنند. آنها از نظر جسمي نيز كند مي شوند و برخي ماهي ها در جاي خود شناور هستند.

چگونه محققان مي دانند كه ماهي مي خوابد؟

تشخيص اينكه ماهي در حال استراحت است يا بيدار دشوار است. با اين حال ، در حالت استراحت ، ماهي ها بسيار كمتر پاسخگو هستند. برخي به نظر مي رسد كه حركت خود را به طور كامل متوقف مي كنند . و حتي مي توان بدون بيدار شدن آنها را لمس يا دستكاري كرد.

علاوه بر اين ، برخي از ماهي ها بيشتر در معرض حمله شبانه شكارچيان قرار دارند. كه نشان مي دهد آنها روزانه هستند ، يا در حال استراحت هستند و شب ها كمتر هوشيار هستند. مطالعات نشان داده است كه برخي از گونه هاي ماهي در دو ساعت اول پس از غروب آفتاب تلفات بيشتري را تجربه مي كنند. كه نشان مي دهد اين ماهي ها در آن زمان تمايل به خواب دارند.

عدم پاسخگويي اغلب نشانه خواب ماهي است.  اما محققان نشانگرهاي بيشتري از خواب را پيدا كرده اند كه ماهي با انسان و ساير حيوانات به اشتراك مي گذارد. به عنوان مثال ، مطالعات نشان مي دهد كه ملاتونين مي تواند چرخه خواب و بيداري را در گورخرماهي تنظيم كند. به نظر مي رسد گورخرماهي ها مانند انسان داراي مراحل مشخصي از خواب هستند و از ريتم شبانه روزي پيروي مي كنند.

مراحل خواب ماهي

انسان چهار مرحله از خواب را پشت سر مي گذارد. اين مراحل  شامل دو مرحله خواب سبك ، يك مرحله خواب آرام ، عميق و يك مرحله خواب سريع چشم (REM). اگرچه ماهيان مانند انسان داراي نئوكورتكس نيستند.  اما محققان توانستند فعاليت مغز ، ضربان قلب و حركت چشم و ماهيچه هاي ماهي گورخر را زير نظر بگيرند. و دو مرحله از خواب را كه شبيه خواب موج آهسته و خواب REM است ، ثبت كنند.

وقتي ماهي ها به اندازه كافي نمي خوابند ، به نظر مي رسد در برابر اثرات كم خوابي آسيب پذير هستند. پس از يك شب محروميت از خواب ، ماهي گورخرماهي يك خواب برگشتي را تجربه مي كند .

اين حالت استراحت براي ماهيگيري آنقدر ضروري است كه آنها نيز مانند ساير حيوانات راهي براي حفظ حداقل خواب پيدا مي كنند. به عنوان مثال ، اگر ماهيها تحت آزمايشاتي قرار گيرند كه خواب آنها مختل شود ، در نهايت به خواب هاي كوچك اشاره مي كنند. و حداقل 5 تا 10 درصد از مقدار طبيعي خواب خود را به دست مي آورند.

آيا ماهي ها ريتم شبانه روزي دارند؟

بسياري از ماهيها مانند انسان و ساير حيوانات از چرخه خواب و بيداري معمولي پيروي مي كنند. به نظر مي رسد ريتم هاي شبانه روزي ماهي نسبت به نور حساس هستند . شبيه به ريتم شبانه روزي انسان كه باعث مي شود در طول روز هوشيار و بعد از تاريكي خواب آلود باشيم. در مطالعه اي روي ماهي گورخرماهي ، محققان خواب ماهي را از طريق قرار گرفتن در معرض نور يا محرك الكتريكي يا مكانيكي قطع كردند. هر دو نوع وقفه ماهي را از خواب بيدار كرد .اما تنها قرار گرفتن در معرض نور به طور قابل توجهي ميزان خواب آنها را براي روزها در يك زمان كاهش داد.

چرخه روشن و تاريك تنظيم كننده رايج ريتم شبانه روزي در بسياري از حيوانات است. اما ماهي هايي هستند كه نمي توانند نور ببينند ، مانند ماهي غار در اعماق دريا. ماهي هاي غارنشين آنقدر در دريا در تاريكي زندگي مي كنند و بسياري از آنها در نتيجه بدون ديد تكامل يافته اند. با اين وجود ، آنها رفتارهايي را نشان مي دهند كه با داشتن ريتم شبانه روزي مطابقت دارد.  و محققان را بر آن مي دارد كه عوامل محيطي ديگر ، مانند غذا ، ممكن است به تنظيم چرخه خواب و بيداري كمك كند.

ماهي ها چگونه مي خوابند؟

عادات خواب در داخل و درون گونه هاي مختلف ماهي به اندازه ساير گونه هاي جانوري متفاوت است. فرضيه محققان اين است كه نيازهاي ماهيان با توجه به عوامل موجود در محيط هر جمعيت تكامل يافته است . به عنوان مثال ، ماهيان غار سطحي به طور قابل توجهي بيشتر از گونه هاي مشابهي كه در غارهاي عميق دريا زندگي مي كنند ، مي خوابند.

گونه هاي ماهي نيز مي توانند روزانه باشند ، به اين معني كه آنها معمولاً شب مي خوابند . يا تيپ شبگرا داشته باشند به اين معني كه آنها به طور كلي در شب فعال هستند. به عنوان مثال ، كوسه هاي شبانه استراحت مي كنند و سپس شنا مي كنند و شب به دنبال غذا مي گردند.

شنا هنگام خواب

ماهيها براي زنده ماندن به اكسيژن نياز دارند.  اكسيژن را با عبور آب از آبشش هاي خود دريافت مي كنند كه اين امر نياز به حركت خاصي دارد. برخي از ماهي ها مي توانند در حالت تقريبا ثابت با مواجهه با جريان ، شناور باقي بمانند. و هر از چندگاهي با عبور آب از اطراف آنها اكسيژن دريافت كنند. ماهي هاي ديگر ، مانند برخي از كوسه ها و اشعه ها ، براي حركت دادن مقدار كافي آب بر روي آبشش هاي خود ، بايد حركات بزرگتري انجام دهند. به دليل خواب غير كروي ، اين ماهي هاي بزرگتر مي توانند هنگام خواب شنا خود را ادامه دهند.

خواب غير كروي به ماهيها اجازه مي دهد تا نيمي از مغز خود را در يك زمان بخوابانند. نيمي ديگر فعال باقي مي ماند و به ماهيان اجازه مي دهد شنا را ادامه دهند ، البته كندتر از زماني كه بيدار هستند. اگر پلك داشته باشند ، چشم متصل به قسمت خواب مغز بسته مي شود در حالي كه چشم ديگر باز است ، مانند بسياري از پرندگان و نهنگ ها.

آيا ماهي شما خواب است؟

علائم متعددي وجود دارد كه ممكن است نشان دهد ماهي شما در حال خواب است:

    آنها چند دقيقه اي حركت نكرده اند.
    آنها در محل خود شناور هستند يا زير مرجان پناه گرفته اند.
    مدت زمان بيشتري طول مي كشد تا به محرك ها مانند نور يا غذاي ريخته شده در مخزن خود پاسخ دهند.
    آنها هر روز تقريباً يك ساعت استراحت مي كنند.

دفعه بعد كه ماهي شما كمتر فعاليت مي كند ، ممكن است بخواهيد به دنبال اين علائم باشيد تا مشخص شود آيا آنها در خواب هستند.