به گزارش خبرنگار مهر، «15 سال حرف علمي زديم اما كسي جواب نداد. اكنون كار به مسائل اجتماعي رسيده و مردم حساس شده اند». اين هشدار را دكتر قمشي استاد دانشگاه بعد از اعتراضات مردمي نسبت به طرح انتقال آب كارون، در جلسه شوراي حفاظت كارون و در حضور رئيس سازمان محيط زيست مطرح كرد. سه ماه پيش. «معصومه ابتكار» نيز حساسيت موضوع را دريافت و موضع خود را با صراحت اعلام كرد: «با هر طرحي كه به حيات رودخانه كارون صدمه بزند، مخالفم». يك ماه پيش نيز رئيس جمهور به مردم خوزستان همين وعده را داد. حالا اما استاندار اصفهان (كه سال ها معاون وزير نيرو بوده) مدعي است طرح انتقال آب كارون به اين استان در شوراي عالي آب تصويب شده است. او گفته طرح «بهشت آباد» به طرح «تامين آب شرب اصفهان» تغيير نام يافته است.

روياي 10 ساله

ايده اجراي تازه ترين و بزرگترين طرح انتقال آب از سرشاخه هاي رودخانه كارون موسوم به «بهشت آباد» اگر چه از اوايل دهه 80 طرح شد، اما در سال هاي اخير با افزايش مصارف كشاورزي و صنعت در استانهاي مركزي كشور با شدت بيشتري از سوي نمايندگان و مديران آنها پيگيري مي شود.

پايه گذار طرح انتقال آب كارون به اصفهان كه حالا جامه استاندار به تن كرده، اين روياي خود را از زمان معاونت وزارت نيرو تاكنون دنبال كرده است. او با يك طرح 9 ماده اي تحت عنوان «مصوبه قانوني طرح جامع احياي حوزه آبريز زاينده رود» به شوراي عالي آب رفت و تصويب آن را درخواست كرد. لابه لاي مواد طرح پيشنهادي اما هدف اصلي طرح و احداث تونل هاي «بهشت آباد» و «گلاب» يا همان انتقال آب كارون به اصفهان گنجانده شده بود؛ اين بار به بهانه تامين آب شرب. طرح غيرتخصصي «بهشت آباد» دومين بار است كه به شوراي عالي آب مي رود. اين شورا در دوره هشت ساله رياست جمهوري احمدي نژاد فقط يك بار، آن هم در آستانه استيضاح «نامجو» وزير نيروي سابق، در سال 89 تشكيل جلسه داد تا زير فشارهاي نمايندگان اصفهان در مجلس، به اجراي طرح «بهشت آباد» رأي دهد. در حالي كه مركز پژوهش هاي مجلس، سازمان محيط زيست و سازمان مديريت منابع آب ايران با اين طرح مخالف بودند.

هيچ طرح تحميلي نمي پذيريم

معاون عمراني استاندار خوزستان اما تصويب طرح انتقال آب كارون در شوراي عالي آب را تكذيب مي كند و مي گويد: فقط دو موضوع اساسي در شوراي عالي آب به تصويب رسيد. عمليات اجرايي «تونل گلاب دو» كه با استفاده از اعتبارات اصفهان در حال اجرا بود، متوقف شود. همچنين با توجه به آمار موثقي كه از وضعيت رودخانه كارون ارائه كرديم، برداشت از سرشاخه هاي اين رودخانه براي مصارف صنعت و كشاورزي به طور كلي منتفي شد.

احمد سياحي تاكيد مي كند: برداشت آب براي شرب را نيز هنوز نپذيرفته ايم و قرار است تا دو ماه آينده بررسي لازم صورت گيرد. به اين معني كه اصفهان ابتدا بايد مديريت مصرف، روش هاي نوين كشاورزي، استفاده بهينه از منابع آب سطحي و زيرزميني، اصلاح و بازسازي شبكه ها، استفاده از تجهيزات كاهنده مصرف و تعديل سرانه مصرف را انجام دهد.

وي با تاكيد بر اينكه هيچگونه طرح تحميلي را نمي پذيريم، اظهار مي كند: طرح 9 ماده اي مورد بحث، هنوز در حد پيش نويس است. ما اجازه نمي دهيم به بهانه آب شرب برداشت هاي ديگري از كارون صورت گيرد. در اين رابطه با استان چهارمحال و بختياري «كارگروه نظارت بر طرح انتقال آب» تشكيل داده ايم، تا همه امور با اتحاد و هماهنگي انجام شود.

رئيس انجمن صنفي مهندسان صنعت آب خوزستان نيز با انتقاد از طرح موسوم به «احياي حوزه آبريز زاينده رود»، مي گويد: اين طرح اگر چه ظاهري زيبا و علمي دارد، اما محتواي اصلي آن بسيار غيرتخصصي و مخرب است. اهداف اصلي طرح به قوت خود باقيست، فقط آمده اند ظاهرش را آراسته و بزك كرده اند. مثل اين است كه يك شيء خطرناك را در زرورق پنهان كرده باشند.

حميدرضا خدابخشي توضيح مي دهد: در اين طرح چند مبحث مطرح شده است كه كاملا علمي و براي مديريت يك حوزه آبي به طور كلي ضروري هستند. البته با وجود بندهايي كه باز هم مساله انتقال آب كارون به اصفهان را پيش كشيده از مباحث علمي عدول كرده و از درجه اعتبار ساقط شده است. واقعيت اين است كه اصفهان به آب شرب نياز ندارد و همين امر باعث مي شود كه كل مصوبه زير سئوال برود و تمام بندهايش فاقد ارزش شوند.

وي تصريح مي كند: برخلاف انكار مديران اصفهاني، طرح بهشت آباد براي انتقال يك ميليارد و 100 ميليون مترمكعب از آب كارون برنامه ريزي شده و تامين آب شرب فقط يك بهانه است. با كمي محاسبه مي توان فهميد حجم اين طرح بسيار بيش از نياز شرب استان اصفهان است. نياز اصفهان براي شرب 365 ميليون مترمكعب است كه در بدترين شرايط خشكسالي هم اين آب را از محل طرح هاي انتقال آب كه در گذشته اجرا شده بود به دست آورده است. به طوري كه بيش از يك ميليارد مترمكعب آب از تونل هاي انتقال آب طرح هاي چشمه لنگان، خدنگستان و كوهرنگ به زاينده رود منتقل مي شود. اكنون علاوه بر شرب و صنعت، اصفهان در شرايط طبيعي بيش از يك ميليارد مترمكعب فقط براي مصارف كشاورزي، آب برداشت مي كند.

خدابخشي با بيان اينكه طرح بهشت آباد به هيچ عنوان توجيه اقتصادي ندارد، مي گويد: هزينه احداث طرح به نرخ سال 87 حدود چهار هزار ميليارد تومان برآورد شده كه با تورم كنوني حدود سه و نيم برابر مي شود. عدم نفع توليد انرژي و كشاورزي در پايين دست هم بيش از يك هزار ميليارد تومان است. خسارت هاي بي شمار زيست محيطي را هم بايد به آن اضافه كرد.

شفاف سازي كنيد

زرگرپور استاندار اصفهان، همزمان خبر ديگري هم براي اصفهاني ها داشت: «تونل سوم كوهرنگ خوش يمن و خوش خبر است. صنايع بزرگ و صنايعي كه آب براي آنها حياتي است بايد در اجراي طرح‌هاي انتقال آب مشاركت داشته باشند. دو طرح بزرگ انتقال آب مطرح است و اين دو طرح بايد با مشاركت صنايع انجام شود».

مهدي قمشي عضو هيات علمي دانشكده علوم آب دانشگاه شهيد چمران اهواز در اين باره تاكيد مي كند: شديدا مخالف طرح انتقال آب كارون به هر نامي هستيم؛ زيرا آن را برخلاف منافع ملي مي بينيم. هدف طرح بهشت آباد تامين آب كشاورزي اصفهان است و اصفهان به آب شرب نياز ندارد.

وي مي گويد: از زماني كه رئيس جمهور انتقال آب را فقط براي شرب بلامانع اعلام كرد، ابهاماتي وجود داشت كه عده اي از اين گفته سوءاستفاده كنند. وزارت نيرو نيز براي شفاف سازي اقدام نكرد كه مشخص شود طرح هاي كوهرنگ 3 (كه در آستانه بهره برداري است) و بهشت آباد چه سرنوشتي پيدا خواهند كرد. در نهايت آنچه پيش بيني مي شد، اتفاق افتاد و آنهايي كه دنبال اجراي طرح انتقال آب كارون بودند فقط نام پروژه را تغيير دادند.

مشاور استاندار خوزستان در امور آب با اشاره به اطلاعات موجود از منابع و مصارف آب اصفهان، اظهار مي كند: استان اصفهان هيچ نيازي به انتقال آب شرب ندارد. به بيان ديگر مقدار آب شرب فعلي اين استان آنقدر پرت (هدرروي) دارد كه در صورت بهينه سازي مصرف با همين منابع آب موجود (صرفنظر از طرح در آستانه افتتاح كوهرنگ 3) تا 20 سال آينده هيچگونه كمبودي نخواهد داشت.

وي توضيح مي دهد: جمعيت استان اصفهان در سال 87 (مبناي مطالعات طرح) چهار ميليون و 300 هزار نفر بوده است. بر اساس برآورد مشاور طرح در شرايط فعلي روزانه 310 ليتر به ازاي هر نفر، آب در اختيار هست. در حالي كه نياز هر فرد در روز به طور متوسط 180 ليتر است. با اين احتساب حتي اگر تا 10 سال آينده جمعيت به 5.5 ميليون نفر هم برسد اين آب مي تواند نياز آن را تامين كند. به اين ترتيب حتي اجراي طرح كوهرنگ 3 هم زيادي است. علاوه بر اين مگر وزارت نيرو مشكل آب شرب در حوزه رودخانه كارون را حل كرده كه مي خواهد آب را منتقل كند؟

وي معتقد است: اصفهان بايد به فكر جلوگيري از هدرروي آب در شبكه اش باشد بنابراين خوزستان يا هر استان ديگر نبايد تاوان ندانم كاري استان ديگر را بدهد.

اين محقق و استاد دانشگاه تاكيد مي كند: رئيس جمهور در قبال اظهارات خود در خوزستان مسئول است. به نظر مي آيد تحريف سخنان رئيس جمهور به نوعي بازي وزارت نيرو است. اين وزارتخانه مكلف است كه به متخصصان آب در خوزستان توضيح دهد و مردم و متخصصان را متقاعد كند؛ در غير اينصورت مردم خوزستان حق دارند براي جلوگيري از انتقال آب كارون هر كاري انجام دهند.

برنج كاري يا آب شرب

نماينده مردم اهواز در مجلس نيز مي گويد: اگر مردم اصفهان واقعا نياز به آب شرب داشتند خوزستاني ها كمك مي كردند، اما اصفهان به اندازه كافي آب شرب دارد و نيازي به انتقال آب نيست. آنها بايد ثابت كنند كه به آب شرب نياز دارند. اصفهاني ها در اين مصوبه فقط نام طرح را تغيير داده اند كه اين نوعي دور زدن قانون و مردم خوزستان است.

سيد شريف حسيني مي افزايد: قرار بر اين بود كه انتقال آب براي مصرف صنايع و كشاورزي متوقف و براي آب شرب هم بررسي شود. اما هنوز هيچ كار كارشناسي و هيچ موافقتي در اين زمينه اتفاق نيفتاده است و ما به هيچ وجه رضايت نخواهيم داد آب با هر عنواني از سرچشمه هاي كارون منتقل شود.

وي تصريح مي كند: انتقال آب شرب بهانه اي است براي انتقال آب كشاورزي و صنعتي. زيرا استاني كه به آب شرب نياز دارد برنج نمي كارد. اين در حاليست كه آمار سال 92 نشان مي دهد اصفهان در توليد برنج رتبه هاي بالاي كشوري را دارد.

اين عضو هيات رئيسه مجلس اظهار مي كند: در اصفهان توان مديريت منابع آب را ندارند و مي خواهند هزينه اش را به ديگران تحميل كنند. آقايان بروند مديريت آب را اصلاح كنند.

وي با بيان اينكه ما محكم جلوي اين قضيه ايستاده ايم و انتظار تجديد نظر در مصوبه داريم، مي افزايد: انتظار خوزستان از سازمان حفاظت محيط زيست اجراي قوانين ملي و بين المللي است. بر اساس اين قوانين در صورتي كه حوزه مبداء به آب نيازمند و منطقه دچار بحراني هاي زيست محيطي و اجتماعي شود، همچنين حوزه مقصد مديريت مصرف نداشته باشد اجراي انتقال آب بين حوزه اي ممنوع است.

حسيني ادامه مي دهد: وزارت نيرو هم دست از ارائه آمارهاي كذب بردارد. آورد 21 ميليارد مترمكعبي كه براي كارون اعلام مي شود واقعيت ندارد و حدود دو برابر وضعيت كنوني رودخانه است.

آئينه عبرت

«اگر انتقاد و بيان اظهارنظرات آزاد بود امروز مشكلي به نام سد گتوند نداشتيم. گتوندي كه مي توانست مايه مباهات باشد امروز مايه نگراني شده است» اين را «حسن روحاني» در نشست با نخبگان خوزستان گفته بود. حالا اما علاوه بر مخالفت كارشناسان، مردم هم با تشكيل زنجيره انساني اعتراض خود را اعلام كردند. با اين حال آيا دولت «تدبير و اميد» برخلاف وعده اش، مي خواهد از هشدارها نسبت به تبعات انتقال آب كارون چشم پوشي كند؟

----------------------------

گزارش از نادره وائلي زاده