خوزنا : صفاي عاشقي از مرشد آموز
شنبه، 24 تیر 1396 - 12:06 کد خبر:67677

صفاي عاشقي از مرشد آموز

هفده شوال به مناسبت پيروزي حضرت علي ( ع) بر عمربن عبدود  و  رفتار بزرگوارانه اي كه حضرت علي ( ع ) نسبت به  اهانت  عمرو بن عبدود نشان دادند ، روز  پهلواني و  ورزش زورخانه اي نامگذاري شده است .

ورزش زورخانه اي يا ورزش باستاني ، مجموعه حركاتي منسجم است كه در محلي به نام زورخانه انجام مي شود . اين ورزش تاريخچه اي طولاني در ايران دارد  و گروهي معتقدند ريشه اين ورزش به پيش از اسلام برمي گردد .

آنچه در اين ورزش بيش از حركات ورزشي ، مورد توجه است ، مرام جوانمردي و پهلواني است كه  به اين ورزش اعتبار خاصي بخشيده است .

به مناسبت روز پهلواني و ورزش زورخانه اي ، همراه با تعدادي از  اعضاي انجمن دوستي دزفول ، براي تبريك اين روز  و  ابلاغ  پيام صلح و دوستي به ورزشكاران اين رشته ، شامگاه 21 تير در زورخانه ولي عصر دزفول حاضر شديم .


قبل از ورود به زورخانه ، صداي ضرب زورخانه  ما را به محل هدايت  مي كند . ارتفاع درِ ورودي  كوتاه است به طوري كه براي ورود به آن جا بايد خم شويم . اين ارتفاع به نوعي با كرنش و  فروتني هنگام ورود ارتباط دارد . پس از ورود  ، فضايي نسبتا وسيع  با سقف هايي بلند برابرمان ظاهر مي شود . بر ديوارها  تصاويري از  پورياي ولي ، تختي و ورزشكاران زورخانه اي ديده مي شود . در وسط آن فضا گود زورخانه قرار دارد  كه ورزشكاران با لباس فرم در آن جا مشغول حركات نرمشي هستند . براي ورود به گود هيچ پله اي نيست و ورزشكاران با يك پرش به آن جا وارد مي شوند . بدن هاي اين ورزشكاران با ورزش هاي رزمي  به اندازه كافي ورزيده شده است كه بتوانند با پرشي به گود وارد شوند و با جهشي از گود خارج گردند . دست چپ فضاي خصوصي است كه اتاق مديريت و اتاق رختكن آنجاست .


 بالاي گود  سه رديف سكو  قرار دارد كه دور  گود  را  احاطه كرده اند كه مخصوص نشستن تماشاچيان است . سمت راست ورودي فضايي بالاتر  از اين سكوها ،  سَردَم  قرار گرفته است . دو مرشد در سردم  روي صندلي نشسته اند و ضرب مي زنند . صداي ضرب و اشعاري كه مي خوانند ، در  فضا مي پيچد . مدير داخلي زورخانه اولين پهلواني است كه با گشاده رويي  به استقبال ما مي آيد . بر روي سكوها  مي نشينيم . صداي ضرب مرشد تمام فضا را تسخير كرده است . ورزشكاران در گود زورخانه  با نرمش خود را آماده مي كردند . كم كم دايره ي منظم ورزشكاران ، حركتي دوراني و مرتب را  آغاز مي كند . ترتيب  قرار گرفتن افراد در اين دايره بر اساس سن و تجربه است . پيشكسوتان زير سردم مي ايستند و به ترتيب جوانان و بعد نوجوانان در اين دايره جاي گرفته اند . ديدن نوجواناني كه در اين جمع  ايستاده اند و با شور و شوق حركات ورزشي را  انجام مي دهند ، صحنه اي جذاب و به يادماندني بود .  


به تدريج حركت اين دايره شتاب بيشتري مي گيرد  و صداي ضرب همراه با  خواندن  اشعاري حماسي و مذهبي اوج مي گيرد . مياندار وسط گود زورخانه است كه حركاتش را  با ضرب تنطيم مي كند . سايرين كه دور تا دور گود ايستاده اند با حركات مياندار ، حركت خود را تنطيم مي كنند . مرحله بعد ورزشكاران تخته شنو  را  از روي سكوي كنار زورخانه  به دست مي گيرند و مياندار  حركت شنو را  در وسط گود زورخانه آغاز مي كند  ورزشكاراني كه دور مياندار حلقه زده اند ، اين حركت را  همراه مياندار  انجام مي دهند .

مرحله بعد ورزش با ميل آغاز مي شود . تمام ورزشكاران ميل ها را  در دست مي گيرند در اين حركت پهلوان هوشمند ، يكي از پيشكسوتان  به عنوان مياندار در مركز گود مي ايستد و ميل ها را با ريتم خاصي حركت مي دهد  حركات ديگر ورزشكاران نيز هماهنگ با مياندار انجام مي شود .


بعد از تنفس كوتاه  و حركاتي هماهنگ ، مرحله بعد حركت پا با ميانداري پهلوان مبشر آغاز مي شود . حركاتي سريع  و موزون  كه با  نواختن ضرب ، هماهنگي كامل  دارد . آن چنان مجذوب ديدن اين صحنه ها شده ام ، كه گذر زمان را احساس نمي كنم . مياندار  با دقت و تسلط كامل حركات پاي  خود را با صداي ضرب و اشعار مرشد هماهنگ مي كند . نظم اين كار ، يادآور نظم موجود در دستگاه  موسيقي است . همراهي  ورزشكاران  با مياندار نيز  چشمگير است . در بين اين حركات ، بعضي از ورزشكاران  به ترتيب وسط گود ، حركت چرخ زدن  را  هم  انجام مي دهند .

بعد از حركات ورزشي ، دعاي پاياني را نيز رو به قبله و به صورت دسته جمعي مي خوانند . در زورخانه هنرهاي گوناگوني با هم آميخته شده اند : موسيقي ، شعر خواني ، نرمش بدني ، دعاي مذهبي ، نظم و هارموني در حركات و در كنار اين ها  رعايت  سلسله مراتب و احترام به پيشكسوتان ، اين جمع را به اخلاق نيكو نيز آراسته مي كند .


 مرشد در حين نواختن ضرب  به ورود افراد  نيز  توجه دارد و هر مهماني كه به زورخانه وارد مي شد ، مرشد با احترام خوش آمد مي گويد . توانايي مرشدان در  ضرب ، خواندن اشعار و گرمايي كه براي حرارت دادن  به ضرب بايد در كنار خود تحمل كنند ، كار آساني نيست . اما در طول ساعاتي كه شاهد كار مرشدان بوديم ، هيچ خللي در كارشان ديده نشد و  با قدرت تمام  بر  ضرب مي كوفتند . به جز عشق هيچ  نيرويي اين انگيزه را  به انسان نمي بخشد .

پس از پايان حركات ورزشي  ، فراغتي پيش مي آيد تا با مدير داخلي و دبير هيئت ورزش زورخانه اي گفتگو را آغاز كنم  .


ابتدا تشكيلات  زورخانه را معرفي مي كنند :  پهلوان كاظم مبشر ، رئيس هيئت ، پهلوان محمد شايسته ، مدير  داخلي  ، پهلوان غلامرضا وفايي دبير هيئت  ، پهلوان  لطف اله مالچي ، خزانه دار  و  مرشد غلامعلي  رومياني  و  مرشد ناصر موروث نوري  اعضاي اصلي اين زورخانه هستند و جمعي حدود چهل نفر كه از ورزشكاران ثابت اين زورخانه اند . مرشد  فردي با تجربه و پيشكسوت است كه  سرمدار  و كهنه سوار  هم ناميده مي شود .او در زورخانه  با نواختن ضرب  و  خواندن اشعار حماسي ، مذهبي يا ملي  به ورزشكاران نيرو  و انگيزه مي بخشد . موسيقي حاصل از ضرب و خواندن ، بر حركات  هماهنگ ورزشكاران  تاثير چشمگيري دارد . شروع  ورزش نيز  با  سرنوازي مرشد آغاز مي شود و سپس مياندار با قرار گرفتن در مركز گود ، حركات را شروع مي كند . در  ورزش زورخانه اي سلسله مراتب رعايت مي شود و تمامي حركات  با اجازه از پيشكسوتان كه به رخصت گرفتن معروف است ، انجام مي شود . همچنين كسب مدارج  از نوخاستگي تا پيشكسوتي نيز  مستلزم گذراندن شرايطي خاص مي باشد .

 

مدير داخلي  بخش عمده كارهاي نظارتي را بر عهده دارد از آن جايي كه بر توانايي و عملكرد ورزشكاران نيز شناخت دارد ، معمولا انتخاب مياندار  براي انجام حركات ورزشي توسط  مدير صورت مي گيرد و گاه مرشد نيز اين  انتخاب  را بر عهده مي گيرد . مياندار كسي است كه به ورزش تسلط كامل دارد . در برنامه اي كه شاهد بوديم عمليات شنو ، ميل گرفتن و پا  را  به ترتيب پهلوان تراهي ، پهلوان هوشمند و پهلوان مبشر  انجام دادند .


پهلوان وفايي تاريخچه ورزش زورخانه اي را در دزفول بين  سال هاي 1335 تا 1340  مي داند و پهلوان حسن نجدي را  اولين كسي مي داند كه زورخانه اي در دزفول تاسيس كرد  و پهلوانان ( حسن ملا خياط ، حاج علي شاه شيرسام ، مهدي هوشمند ، محمد شايسته ، حاج عبدالحسين آگشته و حسن موروث نوري ) را پيشكسوتان  ورزش زورخانه معرفي مي كند .

پهلوان مبشر رئيس هيئت است كه  امكان اين ديدار را براي ما فراهم كرده است . وي اطلاعاتي از موقعيت و امكانات اين زورخانه  در اختيار ما مي گذارد  : زورخانه ولي عصر  با مساحتي حدود چهارصد متر مربع از طرف اداره تربيت بدني  در اختيار هيئت قرار گرفته است . منابع مالي اين مكان با شهريه ها  و كمك هاي مردمي و خيرين  تامين مي گردد .

پهلوان مبشر اظهار داشت كه  شعار اصلي اين ورزش ، پرورش روح و جسم است . از اين رو جذب نوجوانان  به  اين ورزش يكي از اهداف ماست  و به اين منظور آمادگي خود را جهت همكاري با تربيت بدني  آموزش و پرورش نيز  اعلام كرده ايم .

در پايان اين ديدار ، عليرضا قادرپناه ، مدير انجمن دوستي دزفول  ، با  اهداي لوح تقدير به رئيس هيئت  و همكارانش ، مراتب دوستي انجمن را نسبت به باستاني كاران ابراز داشت .

ديدار و گفتگوي ما با پهلوانان زورخانه پايان گرفت . پهلوانان بي ادعا ، با  صميميت  و دعاي خير ما را بدرقه كردند .

نشستن بر سكوي كنار گود زورخانه و ديدن حركات ورزشي پهلوانان ، اگر چه برايم دور از انتظار بود  اما امشب اين آرزو  تحقق يافت . اين بازديد  ساده و صميمي برگزار شد و مرام  ميزبانان بيش از هر چيزي من را تحت تاثير قرار داد .

از زورخانه دور شده ام اما هنوز  خود را روي سكوي كنار گود زورخانه مي بينم . صداي پر طنين ضرب و اشعار حماسي مرشد رومياني  در گوشم است . ميان دار  را در وسط گود زورخانه مي بينم كه شنو را انجام مي دهد . پهلوان مبشر را در حين پا زدن  و  ميل بازي پهلوان هوشمند را مي بينم . حركات هماهنگ ورزشكاران با ريتم موزون ضرب  ، در خاطرم نقش بسته است . دويدن هاي آرام  دايره وار كه به تدريج بر سرعتش افزوده  مي شد  جلوي چشمانم در حركتند .

تواضع و مهرباني پهلوان شايسته و پهلوان وفايي كه با شكيبايي به پرسش هاي من پاسخ دادند  و گشاده رويي پهلوان مبشر و مرشد رومياني و مرشد نوري مثال زدني است .

امشب با حضور در زورخانه ، درس  تواضع و جوانمردي را  از محضر پهلوانان خوشنام دزفول آموختم . از زورخانه  كه خارج  شدم  اين شعر مولوي  به خاطرم   آمد  :                                  

                                                    عشـق كـار خفتگان  و نـازكـان  نـرم  نيـست              

                                                            عشـق كـار  پر دلان  و پـهلـوان اسـت اي پـسر

 

فاطمه  سادات اشرفي زاده_خوزنا