شايسته سالاري ، زمينه ساز توسعه اجتماعي
بعد از برگزاري انتخابات ، مردمي كه به نوعي در نتيجه انتخابات ، نقش داشته اند ، چشم انتظار برآورده شدن وعده هايي هستند كه از زبان كانديداي منتخب شنيده اند . انتظار تحولاتي مثبت در مسائل سياسي و اجتماعي و معرفي كابينه اي متشكل از نيروهاي كارآمد بدون تبعيض هاي جنسيتي انتظار به جايي است كه راي دهندگان دارند .
زنان نيمي از جمعيت كشور را تشكيل مي دهند و نقش مؤثر آنان در خانواده و جامعه غير قابل انكارست .
حضور فعال زنان فرهيخته در حوزه هاي گوناگون علمي و فرهنگي ، كارآفريني ، سازمان هاي مردم نهاد و حتي در فعاليت هاي انتخاباتي مؤيد اين است كه زنان در ايده هاي خلاقانه ، برنامه ريزي و در مديريت هاي سازماني ، از توانمندي هايي بالايي برخوردارند . بخشي از زنان ، شايستگي هاي لازم براي پذيرش مديريت هاي كلان را نيز دارند .
يكي از مطالبات بر حق جامعه ، حضور زنان در كابينه بود و انتظار مي رفت بخش هايي از مديريت ها در سطح وزارت به زنان سپرده شود . در حالي كه اصل بيستم قانون اساسي ، كه برابري افراد را مطرح مي كند به برابري بر اساس جنسيت اشاره نكرده است اما همچنان ورود زنان به اين حوزه ها با موانعي رو به روست . حذف زنان از حوزه مديريت ، ناديده گرفتن نيمي از جمعيت كارآمد و فعال جامعه است .
در بعضي كشورها حضور درصدي از زنان در كابينه يك اصل قابل اجراست . در كشورهاي فرانسه ، نيكاراگوئه ، سوئد و كانادا زنان بيش از پنجاه درصد از وزيران را تشكيل مي دهند . در كشور ما نگاه مردسالارانه حاكم بر مديريت ها ، موجب ناديده گرفتن زنان در فرايند توسعه و تعالي كشور شده است . محدوديت هاي آشكاري كه در انتصاب مديران زن در رده هاي بالا ديده مي شود ، نشان از نابرابري و ساختار تبعيض آميز جنسيتي است .
در تبليغات انتخاباتي ، كانديداها از نقش مؤثر زنان در مديريت هاي اجتماعي سخن مي گويند و حضور زنان را در جايگاه هاي مديريتي وعده مي دهند اما در عمل ، تنها به حضور انگشت شماري از زنان در پست هاي معاونت بسنده مي كنند . نمي توان فقط در حرف به نقش تاثير گذار زنان بسنده كرد و در عمل آنان را به حساب نياورد . سالهاست كه ما اسير شعار زدگي شده ايم ، سخنان رنگارنگ و دلفريب مسئولين گوش فلك را كر مي كند . همه در حرف طرفدار اجراي عدالت و تساوي حقوق زن و مرد هستند ولي در بسياري از موارد به زنان فرصت هاي برابر با مردان داده نمي شود
تمام اين شرايط موجب شده است كه مردم بيش از آن كه به حرف ها و شعارهاي دلاويز مسئولين دل خوش كنند ، عملكرد آنان را مورد توجه قرار دهند . مردم به اين باور رسيده اند كه « به عمل كار برآيد به سخنداني نيست »
مردم از دولتي كه با پشتوانه ي بيست و چهار ميليون راي بر سر كار آمده است ، توقع ندارند كه در حوزه مديريتي زنان ، با عبارت ( ... مي خواستيم چنين و چنان كنيم اما نشد ) رو به رو شوند . چه پشتوانه اي بالاتر از بيست و چهار ميليون راي لازمست كه وعده هاي انتخاباتي عملي شوند ؟
زنان با داشتن تخصص ، ابتكار عمل ، ظرافت ، روحيه نظم و اعتدال گرايي در اداره امور ، توانايي پذيرش مديريت هاي كلان را دارند و مي توانند در سطوح مختلف محلي ، منطقه اي و ملي مشاركت نمايند . زناني كه در اين سال ها معاونت ها را به خوبي اداره كرده اند ، مي توانند به مديريت هاي بالاتر نيز ارتقا يابند . همان طور كه بسياري از آقايان اين سلسله مراتب را در طي چند سال طي كرده اند . آيا مرداني كه سالهاست سكان مديريتي را در اختيار دارند ، هيچ ضعف و كاستي در كار خود نداشته اند ؟ در مواردي حتي وزيراني داشته ايم كه در حين وزارت به دلايلي ، مورد استيضاح قرار گرفته اند .
نگاه مرد سالارانه در حوزه مديريت نه تنها در كابينه وزيران كه در اغلب ادارات دولتي نيز حاكم است . در ادارات كل استان ها و در شهرستان ها نيز اغلب مديريت ها در دست مردان است و هنوز حضور بانوان در رده هاي بالاي مديريت به طور جدي پذيرفته نشده است . تغيير اين وضعيت ، مستلزم تغيير در ديدگاه ها و كنار گذاشتن نگاه جنسيتي است .
در تعيين مديران ، افراد را صرف نظر از جنسيت ، براساس شاخصه هايي چون توانمندي ، تجربه ، تخصص و تعهد بايد ارزيابي كرد . با توجه به اين شاخصه ها بسيار بعيد به نظر مي آيد كه در بين زنان فرهيخته و متخصص جامعه ما ، هيچ كدام توانايي اين را نداشته اند كه سكان يك وزارتخانه را بر عهده بگيرند !
متاسفانه نه تنها وعده وزارت زنان عملي نشد ، بلكه وعده هاي چون حضور هموطنان اهل سنت در كابينه نيز مورد توجه قرار نگرفت . اين خواسته نيز از مطالبات برحق هموطنان ما بود .
بررسي شرايط موجود اين ذهنيت را در افراد ايجاد مي كند كه قوه مجريه با تمام تلاش و حُسن نيتي كه داشته است ، در انتصاب ها با محدوديت هايي رو به روست كه نمي تواند به طور مستقل تصميم گيري كند . بديهي است تعدد مراكز تصميم گيري مشكلاتي را در عزل و نصب ها ايجاد مي كند . در هر صورت انتظار مي رود دولتمردان با همان صداقتي كه در برنامه هاي انتخاباتي با مردم سخن مي گفتند ، در اينگونه موارد نيز با مردم سخن گويند و شفاف سازي كنند .
اولين گام در جهت اعتماد سازي اين است كه دولتمردان ، زنان را نه به عنوان سياهي لشكر بلكه به عنوان نيروهايي توانمند بپذيرند كه شايستگي پذيرش مديريت هاي كلان را هم دارند . براي ايجاد هر تحول اجتماعي ، ابتدا بايد انديشه ها متحول شوند و زمينه تغيير ديدگاه ها فراهم گردد . هر چند كه در بسياري از مواقع ، كنار گذاشتن بنيان هاي فكري گذشته و ايجاد تحول با سختي هايي همراه است اما راه پيشرفت يك جامعه ، راهي هموار و بي دردسر نيست . از طرفي نمي توان تا ابد فقط به يك طرز تفكر در جامعه توجه كرد و مطالبات عمومي را ناديده گرفت .
نظام اداري ناسالم و سپردن مديريت ها در حوزه سياسي ، اجتماعي و اقتصادي به افراد غيرمتخصص و نابلد ، زيان هاي جبران ناپذيري به بار مي آورد . مشكلاتي كه توسط مؤسسات مالي و نهادهاي وابسته به بار آمد ، شرايطي كه بابك زنجاني ها را پرورش داد ، شرايطي كه موجب سواستفاده از صندوق ذخيره فرهنگيان گرديد ، ركودي كه بر آموزش و پرورش ما حاكم است و محدوديت هايي كه در حوزه هنر و موسيقي در جامعه اعمال مي شود ، همه ناشي از مديريت هاي ضعيف و ناكارآمد است . انتظار مي رود اعضاي كابينه جديد ، مطالبات عمومي جامعه را در نظر بگيرند و در انتصاب هاي مديران داخلي و اجراي برنامه ها ، سهم خواهي هاي جناحي را كنار بگذارند و شايسته سالاري را معيار قرار دهند .
منافع يك ملت بالاتر از تمام سهم خواهي هاست . اين ملت ديگر توان آزمون و خطا ندارد . تاريخ معلم خوبي است اگر از آن درس بگيريم .
فاطمه سادات اشرفي زاده