طي هفتههاي گذشته قارچهاي سمي بيش از ۶۰۰ نفر از ايرانيها را راهي بيمارستان كرد و حتي متاسفانه باعث مرگ تعدادي از هموطنان شد. شايد خطر تلفات قارچهاي سمي فروكش كرده باشد؛ اما خطري است كه مردم بومي مناطق پربارش را بيشتر تهديد ميكند. محمدرضا آصف در مورد تاثير بارشهاي بهاره در رشد گسترده قارچهاي سمي تصريح كرد: معمولا رشد قارچهاي كوهي در مناطق مختلف كشور به اندازه امسال نيست اما طي دو سه ماه گذشته بارشهاي خوب بهاره باعث رشد گسترده قارچهاي خوراكي و سمي كوهي شد و مردم محلي را دچار مشكل كرد.
بارشهاي بهاره مهمترين عامل رشد قارچهاي كوهي
وي با تاكيد بر تاثير شرايط اقليمي بر افزايش قارچهاي كوهي گفت: ميزان بارش استانهاي پرخطر شامل آذربايجان غربي، لرستان، ايلام و به ويژه كردستان و كرمانشاه نسبت به ميانگين ۵۰ ساله بالاتر بوده و همين شرايط ، مهمترين دليل براي رشد قارچها از جمله قارچهاي سمي بوده است. امسال هم مردم محلي با همان دانستههاي بومي براي چيدن قارچهاي كوهي وارد طبيعت شدند. غافل از اينكه رويش قارچهاي سمي امسال به دليل بارشهاي بهاره بسيار وسيعتر بود و از آنجا كه تشخيص قارچهاي سمي از خوراكي كار آساني نيست، تعداد بسياري مسموميت و مرگ و مير ناشي از قارچهاي سمي داشتيم.
تشخيص قارچهاي سمي امكانپذير نيست
اين عضو هيات علمي موسسه تحقيقات گياه پزشكي كشور در پاسخ به اين پرسش كه آيا مردم محلي قدرت تشخيص قارچهاي سمي را از قارچهاي كوهي دارند، تاكيد كرد: در پرونده اخير تمامي قارچهايي را كه باعث مسموميت شدند، رويت كردم و براي همين تاكيد ميكنم كه نه تنها امكان تشخيص قارچهاي سمي براي مردم محلي وجود ندارد حتي براي من كه اكثر قارچهاي سمي و خوراكي ايران را ديدهام و مقالات متعددي در اين زمينه نوشتهام و ۲۰ سال است كه درگير موضوع قارچهاي سمي هستم، تشخيص دقيق قارچهاي سمي امكانپذير نيست.
مسموميت قارچي در ايران سابقهدار است
وي به اين پرسش كه آيا پيش از اين هم تجربه چنين تلفاتي را به علت مصرف قارچهاي سمي داشتيم،پاسخ مثبت داد و اظهار كرد: مسموميت قارچي در كشور ما سابقهدار است، به طوري كه در سال ۸۵ بارندگي بهاره خوبي بهويژه در شمال غرب كشور داشتيم و همين شرايط باعث افزايش مسموميت و ميزان مرگ و مير ناشي از قارچهاي سمي شد اما چون در آن سال رسانهها خيلي درگير اين قضيه نشدند بازتاب رسانهاي آن هم گسترده نبود والا در همان سال مرگ و مير و بستري شدن را بر اثر مصرف قارچهاي سمي - البته در تعدادي كمتر از امسال- تجربه كرديم و اساسا انگيزه اينكه من كتاب «قارچهاي سمي» را نوشتم، تلفات ناشي از قارچهاي سمي در سال ۸۵ بود.
تلفات قارچهاي سمي در اروپا عادي است
مسئول تشخيص قارچهاي سمي وزارت بهداشت با اشاره به تاثير شرايط اقليمي بر رشد چشمگير قارچهاي كوهي اظهار كرد: اروپاييها هر سال مشكل مسموميت ناشي از مصرف قارچهاي سمي را دارند و به دليل شرايط مناسب بارندگي در كشورهاي اروپايي و آمريكا ميزان مسموميت و مرگ و مير ناشي از مصرف قارچهاي سمي بسيار بالا است. بر اساس گزارشهاي رسمي آمريكا معمولا هر سال حدود ۶۰۰۰ نفر مسموميت قارچ سمي دارند حتي در برخي كشورهاي اروپايي اين آمار به ۸۰۰۰ نفر در سال ميرسد و مسموميت ۳۰۰۰ نفر در سال براي اين كشورها كاملا عادي است.
آصف با بيان اينكه بهطور عمومي در بهار يا پاييز پرباران امكان تكرار مسموميتهاي قارچي وجود دارد، توصيه كرد كه مردم بهطور مطلق از مصرف قارچهاي كوهي خودداري كنند چون امكان تشخيص وجود ندارد. همچين تاكيد ميكنم كه مردم بومي به هيچوجه به دانستههاي خود اعتماد نكنند چون بسياري از خطاها در تشخيص قارچ سمي بر اساس همين دانستهها اتفاق ميافتد. براي مثال معتقدند اگر قارچ سمي را در شير بجوشانند؛ مشكل رفع ميشود يا اگر قارچها را در آب جوش بيندازند و بخار آن قاشق نقره را تغيير رنگ دهد سمي است. درحاليكه اين اظهارات پايه علمي ندارند و عامل بروز اشتباهات هستند.
وي همچنين با اشاره به ارتباط مسائل اقتصادي با رونق قارچچيني اظهار كرد: معمولا هر كيلو قارچ به قيمت ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان فروخته ميشود بنابراين اگر يك خانواده بتواند ۵۰۰ كيلو قارچ جمع كند، در يك ماه ميتواند نزديك به ۳۰ ميليون تومان كسب درآمد كند. طبيعي است كه براي مردم محلي مسائل اقتصادي در رونق قارچچيني تاثير دارد.
ضرورت آمادهباش مراكز بهداشتي-درماني در فصول پاييز و بهار
مسئول تشخيص قارچهاي سمي وزارت بهداشت در پايان با تاكيد بر ضرورت آمادهباش مراكز بهداشتي و درماني كشور در فصول پاييز و بهار براي مقابله با تلفات ناشي از قارچهاي سمي گفت: از آنجا كه در فصلهاي پاييز و بهار امكان بروز مسموميت قارچي وجود دارد، بهتر است؛ همان طور كه به شهروندان توصيه ميكنيم كه از مصرف قارچهاي كوهي خودداري كنند يا هنگام بروز مشكل هر چه سريعتر به مراكز درماني مراجعه كنند، براي كادر بهداشتي و درماني مناطق پرخطر هم توصيه داريم كه براي فصول بهار و پاييز آمادگي داشته باشند.