خوزنا _ ضرورت ايجاب مي‌كند پيرو همايش روز بيابان‌زايي كه بيشتر جنبه ارائه عملكرد از جانب مسئولان را داشت، به بايدها و نبايدها و افق‌هاي پيش رو جهت مقابله با پديده خشكسالي-كم آبي و بيابان‌زايي در استان خوزستان پرداخته شود تا شايد اين امكان مهيا گردد كه افكار عمومي و كارشناسان در اين مقوله مهم بيشتر تمركز نمايند.
1. استان خوزستان در حريم جغرافيايي خود به‌عنوان يك اكوسيستم بزرگ تا چند دهه پيش به دليل اينكه توانسته بود بين اجزاي خود تعادل برقرار كند و چرخه‌هاي زيستي و معدني در آن جاري باشد دچار بحران نبود. و بخش‌هايي به‌عنوان بيابان هم جزعي از اين اكوسيستم طبيعي بزرگ محسوب مي‌شد.
2. مشكل ازآنجايي شروع شد كه در اجراي طرح‌هاي بزرگ ملي در استان خوزستان به مقوله زيست‌محيطي توجه كمتري شد. مثلاً در اجراي پروژه بزرگ نفت، پتروشيمي و حتي كشاورزي مانند توسعه نيشكر و حتي توسعه شبكه راه‌ها و همچنين مقوله سدسازي مقوله زيست‌محيطي كمرنگ و اهميت كمتري داشت.
3. كاهش نزولات جوي، بهره‌برداري از چندين سد بزرگ بالادست كارون و اخيراً انتقال آب بين‌حوزه‌اي از دلايل اصلي افزايش روند بيابان‌زايي بوده است.
4. در حوزه كشاورزي توجه كمتر به كاشت و افزايش و احياي مناطق جنگلي استان از نواقص كار بوده است، به‌طور مثال از تراكم گونه‌هاي بلوط در حاشيه جنوبي زاگرس كاسته شده است.
5. به طبع كم‌آبي و نداشتن برنامه در چراي دام‌ها، از سطح مراتع استان و احياي طبيعي آن‌ها كاشته شده است.
6. عدم برنامه جامعه و ترويج روش‌هاي مناسب كشت در شرايط كم آبي در تمامي حوزه‌هاي بخش كشاورزي مشهود بوده است.
7. انجام سامانه‌هاي نوين آبياري يك ضرورت است و بايد در اين زمينه هم منابع اعتباري لازم و هم آموزش‌هاي لازم به كشاورزان داده شود.
8. اجراي سامانه‌هاي كشاورزي مبتني بر آيش‌هاي صحيح جهت تقويت و احياي زمين‌هاي كشاورزي يك ضرورت است.
9. تهيه برنامه جامع سامانه‌هاي تناوب كشت و آمايش‌هاي منطقه‌اي به‌گونه‌اي كه بتوان بعضي از محصولات زراعي با ميزان آب بالا را حذف و گونه‌هاي با نياز آبي كمتر را جايگزين كرد.
10. به‌كارگيري گونه‌هاي جديد و مقاوم جهت احياي بيابان‌ها مانند گونه خانواده افوربياسه كه در بعضي از صحراهاي دنيا كشت و بهره‌برداري مي‌شوند.
11. در سيستم بحث احياي كانون‌هاي گردوغبار بايد از روش‌هاي نوين بهره‌گيري شود و صرف رساندن آب با كانال در محل و آبياري پشته‌اي و خندقي و كاشت گونه‌هاي قديمي در خاك يك روش جديد و نوين نيست كه وزير محترم فرمودند. روش‌هاي نوين يعني احياي خاك توسط گونه علفي و بوته‌اي و بعدازآن كشت گونه‌هاي متناسب پايه‌بلند آن‌هم در مخازني مانند واترباكس و با سامانه‌هاي نوين آبياري.
12. حركت به سمت كشاورزي پايداري و تغيير فرهنگ تك‌كشتي به سمت چند كشتي و استفاده از گونه‌هاي مختلف گياهي و دامي به‌گونه‌اي كه يك مزرعه كشاورزي بتواند خود را با چندين روش و محصول و دام اداره نمايد.
13. بهاء دادن به كشاورزان به‌عنوان مولدان اصلي بخش كشاورزي و دامپروي تا بتوانند با ايجاد خرده اكوسيستم‌ها مناطق تحت اختيار را احيا و حفظ نمايند.
14. احياي تالاب‌هاي استان خوزستان به هر قيمت ممكن، حتي اگر لازم باشد از روش‌هاي شيرين كردن آب خليج فارس بهر برد.زيرا نفع و فايده و اثرات حفظ تالاب‌ها آن‌قدر زياد و بي‌شمار است كه ارزش ريالي چنين كاري را دارد.
15. استفاده از روش‌هاي نوين جهاني در ذخيره‌سازي آب باران حتي در مزارع و دامداري‌هاي و ......
16. در بحث احياي مناطق بياباني تنها نبايد بر كشت گونه‌هاي گياهي تأكيد بايد بتوان براي حفظ و ايجاد چرخه‌هاي زيستي حتي بر تأمين گونه‌هاي جانوري و حشرات متناسب هم تمركز كرد.
17. بحث‌هاي بالادستي مانند بازيافت پسماندها جهت توليد انرژي، توليد كود، كاغذ و مقوا، محصولات پلاستيكي و.. بايد در چرخه‌هاي زيست‌محيطي وارد شود و اين موضوعي است كه استان خوزستان در آن شعف دارد.
18. به‌كارگيري روش‌هاي نوين توليد انرژي مانند نيروگاه‌هاي بادي، خورشيدي، زمين‌گرمايي و حتي موج‌هاي خليج‌فارس يك ضرورت است زيرا با توليد انرژي‌هاي پاك مي‌توان اكوسيستم‌هاي منطقه‌اي را بهتر حفظ و حراست كرد.
19. 19-اصلاح الگوي مصرف آب در تمامي مصارف كشاورزي، صنعي و خانگي با تدوين برنامه‌اي جامع كه روش‌هاي آموزش و فرهنگ‌سازي بايد در آن شفاف و روشن مطرح باشد.
20. تدوين برنامه جامعه سامانه‌هاي آبياري و گونه‌هاي مناسب و الگوهايي جهت ايجاد و حفظ و احياي فضاي سبز شهر و روستاهاي استان.
21. تدوين دستورالعمل تصفيه و استفاده مجدد از فاضلاب و آب مصرفي در صنايع استان خوزستان و مشاغلي كه اين امكان وجود دارد.
22. انجام پژوهشي براي توليد سامانه‌هاي جهت ذخيره‌سازي رطوبت محيط و هوا با توجه به اقليم خوزستان.
23. انجام پژوهش جهت استفاده از آب خروجي كولرهاي گازي در استان خوزستان كه ميزان بالايي دارد و درمجموع مي‌تواند رقم بالايي باشد.
24. تدوين دستورالعمل ويژه جهت ساخت‌وساز به‌گونه‌اي كه ديوارهاي ادارات و منازل داراي سامانه‌هاي عايق حرارت باشند كه از اتلاف بسيار زياد انرژي در سامانه‌هاي سرمايشي جلوگيري شود.
25. برنامه‌ريزي و اجراي ويژه طرح‌هاي آبخيزداري در هرجايي از استان كه اين امكان را دارد.
26. نظارت ويژه‌بر استحصال منابع آب‌هاي زيرزميني كه متأسفانه طي سال‌هاي اخير توسط غارتگران زيست‌محيطي اين موضع تشديد شده است.
27. بررسي و مطالعه ايجاد سامانه‌هاي آب‌شيرين‌كن دريا براي شهرهاي جنوبي استان خوزستان به‌عنوان يك ضرورت اجتناب‌ناپذير.
28. توسعه كشت‌هاي گلخانه‌اي كه سامانه‌هاي نوين كشت مانند هيدروپونيك با كمترين ميزان آب و بالاترين ميزان بهره‌وري در آن باشد.
29. بررسي ايجاد درياچه‌هاي مصنوعي در بعضي از نقاط استان كه اين امكان وجود دارد تا بتوان رون آب‌هاي سطحي و ذخيره‌سازي آب و ايجاد اكوسيستم‌هاي ويژه را در جوار آن‌ها اجرايي كرد. چنين روشي در بعضي از ايالت‌هاي آمريكا و استراليا اجرايي شده است.
30. بررسي افزايش تنوع در گونه‌هاي دامي خوزستان به‌گونه‌اي بتوانند در برابر تنش‌هاي محيطي و بروز حوادث خود را مقاوم و دامداران و كشاورزان امكان حفظ خود را داشته باشند.
31. تغيير و تحول در فرهنگ مصرف غذايي شهروندان به‌گونه‌اي بيشتر تأكيد بر استفاده از منابع با ميزان آب كمتر و مصرف كمتر گوشت قرمز و استفاده بيشتر از منابع پروتئين گياهي و يا آبزي باشد.
32. بررسي امكان پرورش ماهي در درياچه سدها و تالاب‌ها و حتي حواشي خليج‌فارس به‌جاي ايجاد حوضچه‌هاي پرورش ماهي در مناطق كشاورزي.
33. لزوم اصلاح موارد زيادي از قوانين مرتبط با حوزه هاي كشاورزي و آب تا بتوانند موضوع هاي مهم بحران هاي كم آبي كشور را بعنوان يك ضرورت اجتناب ناپذير پوشش دهند.
34. توجه ويژه به واردات و صادارت محصولات توليدي كشاورزي.
35. حمايت ويژه در كشاورزان در قالب تشكل هاي كشاورزي به گونه اي وضع معيشت آنان حفظ گردد،در غير اين صورت تمامي حوزه هاي مرتبط با معيشت كشاورزان تحت تاثير قرار خواهد كه بروز بحران اجتماعي و مهاجرت ها و... از اين گونه خواهد بود.
اهواز : نويد قائدي