خوزنا : محسن رضايي، دكترين «قوي شدن» و تاسيس قرارگاه خاتم
دوشنبه، 24 آذر 1399 - 16:50 کد خبر:91656
نويسنده: محسن حيدري
بخش زيادي از پيشرفت هاي علمي و تكنولوژي تمدن هاي بشري، بدواً يا مآلاً در بخش دفاعي و نظامي رخ نموده و از اين رو دانش و تكنولوژي دفاعي و نظامي يك كشور در پيوند عميق با ديگر علوم و فناوري آن كشور هستند؛ پيشرفت آنها بر يكديگر تاثير مستقيم مي گذارد و عقب ماندگي يكي باعث افت ديگري مي شود. اين يك تصوير تمدني و همگن از پيشرفت يا رشد همه جانبه است كه هسته دكترين «قوي شدن» را در كشورها و تمدن هاي گوناگون در همه قرن ها شكل داده است و جزو الفباي قدرت تمدني و اقتدار ملي به شمار مي رود. از سوي ديگر، قواي دفاعي و نيروهاي مسلح كشورها براي دفاع از مرزهاي خود و برقراري آرامش، نيازمند اقدامات فني مهندسي (احداث خاكريز، سنگر، تونل و پناهگاه زيرزميني، جاده هاي نظامي، مخابرات نظامي و...) هستند كه به دلايل امنيتي و نظامي قابل واگذاري به پيمانكار بخش خصوصي نيستند؛ طبيعتاً ماشين آلات، متخصصان و تجاربي در اين زمينه گردهم مي آيد. اين امكانات قواي دفاعي نيروهاي مسلح متعلق به كشور و عموم ملت است و از اين رو توان مهندسي قواي دفاعي كشورها در پادگانها حصر نمي شود بلكه در هنگام زلزله و سيل و... با استفاده از اين امكانات به ياري مردم مي شتابند و در ايام صلح به تكميل پروژه هاي عام المنفعه يا كمك به پيشرفت كشور مي پردازند. محسن رضايي فرمانده كل سپاه در دوران دفاع مقدس، كه خود در سالهاي قبل از انقلاب در رشته مهندسي مكانيك دانشگاه علم و صنعت تحصيل كرده بود، در طول جنگ ايران و عراق، توجه جدي به رشد علوم و فناوري دفاعي و توسعه توان مهندسي رزمي سپاه داشت كه نمونه آن را در بخش هاي گوناگون از جمله توسعه دانش مهندسي عمران و مهندسي آي تي در عمليات خيبر و فاو مشاهده مي كنيم.
رضايي كه در طول جنگ، با برخورداري از حمايت هاي امام خميني (ره)، سپاه را به بالندگي رسانده، نيروهاي ۳ گانه زميني، دريايي و هوايي سپاه را تاسيس نموده، دانشگاه جامع امام حسين (ع) و علوم پزشكي بقيه الله (عج) را بنيان نهاده، نيروي قدس را پايه ريزي كرده، بسيج را به جايگاهي تثبيت شده و متوازن در سپاه رسانده بود، پس از خاتمه جنگ و با برخورداري از حمايت هاي امام خامنه اي (مد ظله) كوشيد از توان مهندسي رزمي سپاه در ارتقاي آمادگي هاي دفاعي و نيز توليد قدرت ملي و پيشرفت همه جانبه كشور استفاده كند. فرمانده كل سپاه، بلافاصله بعد از پايان جنگ، با يك درك دانش بنيان و تمدني از مفهوم «قوي شدن» و برخورداري از روحيه جهادي و عملگرا، آمادگي قواي دفاعي بويژه سپاه را براي كمك به سازندگي و پيشرفت همه جانبه كشور اعلام كرد و به اين ترتيب پيشنهاد تاسيس قرارگاه سازندگي خاتم الانبياي سپاه را به مقام معظم رهبري و فرماندهي كل قوا ارائه كرد و پس از اخذ موافقت ايشان، اقدام به تاسيس اين نهاد علمي - اجرايي - دفاعي به مثابه بزرگترين پيشران علمي و فناوري كشور نمود. محسن رضايي هرگز در مصاحبه ها يا سخنراني هاي خود نگفته است كه آيا در تاسيس اين قرارگاه، از تجربه كشورهاي ديگر نظير قرارگاه سازندگي ارتش امريكا و يا يگان مهندسي رزمي ارتش آلمان و روسيه الهام گرفته است يا خير، ولي آنچه مسلم است تحصيل وي در رشته مهندسي مكانيك دانشگاه علم و صنعت در سالهاي قبل از انقلاب و علاقمندي او به حوزه هاي دانش و فناوري دفاعي در طول دفاع مقدس، در كنار نگرش عملگرا و سينرژيك او در فعال كردن همه ظرفيتها در مسير تحقق هدف «قوي شدن» ايران و ايرانيان، در تصميم وي موثر بوده است. نگاهي به تجارب كشورهاي جهان، نشان مي دهد توانايي هاي مهندسي رزمي و علوم و فناوري دفاعي يك كشور در پادگانها حصر نمي شود بلكه در بخش هاي گوناگون براساس نياز كشور و اراده ملي جاري مي شود و پشتوانه پيشرفت همه جانبه كشور قرار مي گيرد. مشابه قرارگاه بزرگ و تاثيرگذار خاتم الانبيا كه در سال 1368 در سپاه تشكيل شد، در نيروهاي مسلح امريكا وجود دارد؛ ارتش آمريكا در كنار يگان هاي مهندسي رزمي كه معمولا به عنوان بخشي از واحدهاي رزمي در مناطق عملياتي حضور پيدا مي كنند، بخش مستقلي هم به عنوان «سپاه مهندسي ارتش ايالات متحده» ( به انگليسي: United States Army Corps of Engineers ) دارد كه به اختصار USACE ناميده مي شود. يو اس اي سي ايي، بزرگترين آژانس يا قرارگاه مديريت طراحي، مهندسي و ساخت در جهان است كه تحت نظر وزارت دفاع و ارتش آمريكا فعاليت مي‌كند و در حال حاضر حدود ۳۷ هزار كارمند و نظامي در اين قرارگاه يا آژانس شاغل هستند. قدمت اين قرارگاه به حدود 245 سال پيش و مصوبه كنگره در سال ۱۷۷۵ ميلادي بازمي گردد. براساس اطلاعات موجود در پايگاه اطلاع رساني سپاه مهندسي ارتش امريكا، اين قرارگاه در حال حاضر، كنترل و نظارت مستقيم بر ۷۵ نيروگاه برق آبي در آمريكا را برعهده دارد، از دهه ۱۹۲۰ ميلادي در ساخت سد و نيروگاه هاي برق آبي فعال بوده و اكنون مالكيت و يا بهره برداري مستقيم بيش از ۶۰۰ سد، بهره برداري و نگهداري ۱۹ هزار كيلومتر از راه هاي آبي و ۹۲۰ منطقه ساحلي در درياچه هاي درون آمريكا، حدود ۴۶۳ پروژه حفاظت از محيط زيست آمريكا و صدها پروژه در بخش هاي ديگر امريكا (غير از ساخت و ساز و نگهداري جاده، پل، تونل و ساختمان هاي نيروهاي مسلح آمريكا) را برعهده دارد.
قراردادهاي فروش خدمات سپاه مهندسي امريكا با بخشهاي غيرنظامي (خارج از وزارت دفاع امريكا) سالانه در حدود ۴ ميليارد دلار ارزش دارد. اين قرارگاه در ۹۰ كشور دنيا فعاليت دارد كه بيشترين آن در عربستان ( به ارزش كلي' ۱۴ ميليارد دلار) و عراق (به ارزش كلي ' ۹ ميليارد دلار) است.
قرارگاه سازندگي سپاه در ايران نيز در عمر نسبتاً كوتاه خود گام هاي بزرگي در مسير توليد و توزان قدرت تمدني و اقتدار ملي برداشته است. همين گام هاي استوار بوده كه سبب شده بدخواهان ملت ايران (كه آنها را با شعار "ما نمي توانيم" و مديريت وارداتي محفلي مي شناسيم)، بيشترين بدگوييها و تخريبها را متوجه اين نهاد نوپا كنند. روشن است كه انتقادات سازنده نسبت به عملكرد اين نهاد و هر نهاد ديگر، مفيد و ضروري است ليكن زير سوال بردن اصل توان افزايي مهندسي رزمي در پيشرفت علوم و فناوري هاي كشور و تاكيد نادرست بر حصر ماشين آلات، متخصصان و تجربه نيروهاي مسلح درون پادگانها و محروم كردن ملت از اين سرمايه عمومي، برخلاف تجربه جهاني و نقض اقتدار ملي است.