رئیس پارک علم و فناوری خوزستان عدم تحقق ردیف بودجه مستقل، عدم واگذاری ساختمانی برای استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان از سوی استان و عدم توفیق در اختصاص زمین برای پارک علم و فناوری را سه مسئله بسیار تأثیرگذار در عملکرد این سازمان عنوان کرد و افزود: علی‌رغم تمام این مشکلات، افتتاح و کسب موافقت اولیه راه‌اندازی سه مرکز رشد واحدهای فناوری و انتخاب پارک علم و فناوری خوزستان به عنوان یکی از 12 کارگزار تشخیص، تعیین صلاحیت و رتبه‌بندی شرکت‌های بنیان در کشور، از دستاوردها است.
 

 لغو هشت میلیارد قرارداد با دستگاه‌های اجرایی، به دلیل نداشتن بودجه‌ای مستقل!
 

 به گزارش خبرنگار علمی‌وآموزشی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) ـ منطقه خوزستان ـ دکتر بابک مختاری در سالگرد مستقل شدن پارک علم و فناوری خوزستان از دانشگاه شهید چمران، با حضور در تحریریه خبرگزاری ایسنا به تشریح عملکرد این مجموعه و بایدها و نبایدهای حوزه فناوری در استان پرداخت و خاطرنشان کرد: عدم تحقق ردیف بودجه مستقل با وجود تمام تلاش‌ها و پیگیری‌های انجام شده از طریق وزارت علوم تحقیقات و فناوری و مجلس شورای اسلامی، مشکلات بسیاری برای پارک علم و فناوری استان ایجاد کرد.
 

وی افزود: البته هیچ‌یک از پارک‌های جدید التأسیس هم موفق به اخذ ردیف بودجه مستقل نشدند اما تفاوت اساسی پارک علم و فناوری خوزستان با این پارک‌ها، سابقه 2 ساله فعالیت پارک خوزستان به عنوان یک پارک دانشگاهی و تعهدات بسیار آن نسبت به شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک است.
 

رئیس پارک علم و فناوری خوزستان با تصریح بر لغو تمام قراردادهای اجرایی این پارک با دستگاه‌های اجرایی در سال 91 به علت نداشتن ردیف بودجه مستقل اظهار داشت: علی‌رغم رایزنی‌های انجام شده با دستگاه‌های اجرایی به علت نداشتن ردیف بودجه، پارک علم و فناوری نتوانست این قراردادها را منعقد کند. در حالی که مبلغ حدود هشت میلیارد تومانی این قراردادها می‌توانست درآمد بسیار خوبی برای شرکت‌های دانش بنیان ایجاد کند. 
  

وعده‌هایی که محقق نشد
 

 مختاری دومین عدم توفیق بزرگ پارک علم و فناروی را، عدم تخصیص و واگذاری ساختمان به این مجموعه علی‌رغم قول‌های مساعد، پیگیری‌های بسیار و تأکیدات فراوان استاندار عنوان و خاطرنشان کرد: قرار بود ساختمانی به صورت موقت از سوی استان به این مجموعه واگذار شود که این اتفاق محقق نشد و هم اکنون دانشگاه شهید چمران اهواز ساختمان جدید مرکز رشد، ساختمان مدیریت و یک سوله در اراضی شمالی این دانشگاه را به صورت موقت به پارک علم و فناوری واگذار کرده است.
 

وی همچنین با اشاره به روند تخصیص زمین رایگان به پارک‌های علم و فناوری در استان‌های دیگر و عدم تحقق این مهم در استان توضیح داد: مراحل نقل و انتقالات زمین در نظر گرفته شده برای پارک علم وفناوری به علت نداشتن ردیف بودجه، هنوز نهایی نشده‌است.
 

 راه‌اندازی 3 مرکز رشد واحدهای فناور وابسته به پارک از سال گذشته
 

رئیس پارک علم و فناوری خوزستان با تبیین تاثیرات این سه مسئله مهم در عملکرد این مجموعه، افتتاح مرکز رشد واحدهای فناوری دانشگاه علوم وفنون دریایی خرمشهر با نام شهید بهنام محمدی در مهرماه 90 و تاسیس مرکز رشد واحدهای فناوری نفت و گاز با همکاری دانشگاه صنعت نفت در مهرماه امسال را از دستاوردهای پارک استان عنوان کرد و افزود: در مرکز رشد دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر کار پارتیشن‌بندی و تجهیز اداری انجام شده و هم اکنون سه واحد فناور در این مرکز مستقر شده‌اند. همچنین در حال حاضر حدود 10 واحد فناور متقاضی استقرار در مرکز رشد واحدهای فناور نفت و گاز هستند. با کسب موافقت اولیه مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه آزاد اسلامی دزفول هم طی هفته آینده و یا پس از دهه اول محرم، این مرکز به‌طور رسمی افتتاح می‌شود. 
  

معرفی به عنوان کارگزار تشخیص، تعیین صلاحیت و رتبه‌بندی شرکت‌های دانش‌بنیان 

مختاری یکی از موفقیت‌های مهم پارک علم و فناوری خوزستان را معرفی این مجموعه به عنوان یکی از 12 کارگزار تشخیص، تعیین صلاحیت و رتبه‌بندی شرکت‌های دانش بنیان در کشور دانست و افزود: در حال حاضر شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری مطابق قانون حمایت از شرکت‌های دانش بنیان، تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات متولی اجرای این قانون است. ریاست این شورا بر عهده رئیس‌جمهور و دبیر شورا، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری است. به‌منظور تعیین صلاحیت و رتبه‌بندی شرکت‌های دانش بنیان دبیرخانه‌ای در وزارت علوم تشکیل شد که این دبیرخانه 12 کارگزار در سراسر کشور را به عنوان متولیان تشخیص، تعیین صلاحیت و رتبه بندی شرکت‌های دانش بنیان مشخص کرد.
 

 وی ادامه داد: پارک علم و فناوری خوزستان هم متولی انجام این کار در استان‌های خوزستان، چهار محال و بختیاری و کهگیلویه‌ وبویراحمد است و کسانی که مدعی داشتن شرکت دانش بنیان هستند می‌توانند اطلاعات شرکت خود را در سامانه اطلاعات فناوری ایران به نشانی www.itismsrt.ir آپلود کنند؛ این اطلاعات بر حسب محل فعالیت شرکت به شوراهای کارگزاری فعال در 12 استان ارسال و مورد داوری قرار می‌گیرد؛ شورای کارگزاری در صورت داشتن صلاحیت لازم از سوی متقاضی، به دبیرخانه در تهران اعلام و دبیرخانه گواهی یک ساله‌ای به عنوان شرکت دانش‌بنیان برای متقاضی صادر می‌کند که تا یکسال قابل تمدید است. از این پس تنها دارندگان این گواهی مشمول برخورداری از مزایای قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌شوند.
 

رئیس پارک علم و فناوری خوزستان بااشاره به رونمایی از این سامانه در وزارت علوم در 2 هفته گذشته تصریح کرد: این سامانه هم‌اکنون فعال است و به احتمال زیاد فراخوان عمومی کشوری برای ثبت درخواست بررسی شرکت‌ها، تا هفته آینده منتشر خواهد شد. به همین دلیل به تمام شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در استان توصیه می‌شود ضمن مطالعه آیین‌نامه تعیین صلاحیت شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق سایت مرکز ارزیابی و سیاست‌گذاری فناوری وزارت علوم، شرایط خود را با شرایط این آیین‌نامه مطابقت دهند تا تعداد شرکت‌هایی که می‌توانند مشمول برخورداری از مزایای این قانون شوند، در استان افزایش یابد. 

مختاری یکی از موارد قانون حمایت از شرکت‌های دانش بنیان را راه‌اندازی صندوق شکوفایی و نوآوری با سرمایه اولیه سه هزار میلیارد تومان عنوان و تصریح کرد: سرمایه این صندوق که هر سال معادل نیم درصد بودجه عمومی کشور به آن اختصاص می‌یابد، قرار است به‌طور کامل صرف ارایه تسهیلات به شرکت‌های دانش بنیان مورد تایید از سوی این کارگزاران شود. به همین دلیل افزایش تعداد شرکت‌های دانش بنیان در استان برای برخورداری از تسهیلات این صندوق بسیار مهم است در غیر این صورت شکاف موجود بین خوزستان و استان‌هایی مانند اصفهان، فارس، گیلان، خراسان و تهران بیشتر خواهد شد زیرا این استان‌ها شرکت‌های دانش بنیان بیشتری را معرفی می‌کنند.
نحوه حمایت پارک از شرکت‌های دانش بنیان 

وی درباره نحوه حمایت پارک از شرکت‌های دانش بنیان با وجود نداشتن ردیف بودجه مستقل توضیح داد: این حمایت‌ها از محل کمک‌های وزارت علوم و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که به حساب‌های دانشگاه شهید چمران یا استانداری خوزستان منتقل می‌شود، ‌انجام و تسهیلات لازم به شرکت‌های دانش‌بنیان اعطا می‌شود اما به علت نداشتن ردیف بودجه قادر به عقد قرارداد با سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی نیستیم.  

چرا پارک خوزستان ردیف بودجه مستقل ندارد؟ 

رئیس پارک علم و فناوری خوزستان همچنین با بیان پاره‌ای از تفاوت‌های وضعیت پارک‌های استان‌های دیگر با پارک خوزستان از نظر تخصیص ردیف بودجه مستقل تصریح کرد: حدود 12 پارک استانی با تبدیل و تغییر نام سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی به پارک علم و فناوری ایجاد شدند و به همین دلیل از ابتدا دارای نیروی انسانی، ردیف بودجه و امکانات دیگر بودند. پس از آن تا سال 88 پارک‌های دیگری به صورت جدیدالتاسیس تشکیل و هم‌زمان با تأسیس دارای ردیف بودجه مستقل شدند. پارک خوزستان با توجه به اصرار معاون وقت وزارت‌خانه مبنی بر عملکرد ناموفق پارک‌های استانی، از سال 88 به‌صورت پارک دانشگاهی مجوز تأسیس گرفت تا در صورت عملکرد مطلوب پس از 2 سال به پارک استانی تبدیل شود. در حالی که اگر از ابتدا به عنوان پارک استانی تاسیس می‌شد، همان سال ردیف بودجه مستقلی برای پارک اختصاص می‌یافت.
 

مختاری افزود: با وجود اصرارهای بسیار برای اخذ مجوز پارک استانی به علت بعضی مشکلات پارک‌های علم و فناوری استان‌های دیگر، با این درخواست موافقت نشد و پارک دانشگاهی تاسیس شد. اما با وجود تبدیل پارک علم و فناوری به پارک استانی در سال 90، معاونت نظارت راهبردی رئیس جمهور با استناد به ممنوع شدن تخصیص ردیف بودجه جدید برای مراکز آموزشی در قانون برنامه پنجم، پارک‌های علم و فناوری را که به هیچ وجه مرکز آموزشی محسوب نمی‌شوند، مشمول این قانون دانسته و به پارک‌ها ردیف بودجه اختصاص نمی‌دهد. این در حالی است که در این ماده قانونی و در توضیح مراکز آموزشی، پس از ذکر واژه‌های دانشگاه‌ها، دانشکده‌ها، آموزشگاه‌ها، آموزشکده‌‌ها و پژوهشکده‌ها عبارت "و سایر عناوین مشابه" آمده اما اسمی از پارک عمل و فناوری ذکر نشده است.
 

پارک‌هایی که از قبل از ایجاد بودجه می‌گیرند! 

وی با تاکید بر متفاوت بودن پارک خوزستان با دیگر پارک‌های جدید التاسیس به سابقه 2 ساله فعالیت آن و داشتن نزدیک به 90 شرکت دانش‌بنیان و چهار مرکز رشد اشاره و تصریح کرد: دیگر پارک‌های جدید التاسیس هیچ کدام از این شرایط را ندارند و تنها ساختمانی را به عنوان ساختمان مدیریت پارک تجهیز کرده‌ و سپس در پی ایجاد مراکز رشد و جذب واحدهای فناور درآمده‌اند.
 

رئیس پارک علم و فناوری خوزستان اظهار داشت: البته اختصاص ردیف بودجه  پارک استان‌های گلستان در سال 91 موجب حیرت تمام رؤسای پارک‌ها و مسؤولان وزارت‌خانه شد زیرا پارک استان گلستان زمانی موفق به اخذ ردیف بودجه شد که در این استان، چیزی به عنوان پارک علم و فناوری نداشت. در حالی که برای تاسیس یک پارک، ابتدا یک مسؤول راه‌اندازی تعیین می‌شود تا برنامه پنج ساله پارک را تدوین کند و در صورت تصویب این برنامه، مجوز اصولی تأسیس پارک صادر می‌شود. برای پارک استان گلستان هیچ کدام از این مراحل طی نشد و به همین دلیل خردادماه 90 انتشار قانون بودجه، همه رؤسای پارک ها را شگفت‌زده کرد که چگونه پارکی که وجود ندارد، ردیف بودجه دریافت کرده است. البته سال گذشته هم مجمع نمایندگان استان فارس توانست برای تأسیس مجتمع آموزش عالی در حدود 7 شهر این استان ردیف بودجه اخذ کنند با وجود آن‌که در قانون تخصیص ردیف بودجه برای مراکز آموزشی ممنوع شده بود.  

اقدامات انجام شده جهت استقرار شرکت‌های دانش بنیان
 

مختاری درباره اقدامات انجام شده برای رفع مشکلات شرکت‌های دانش بنیان مستقر در دانشگاه شهید چمران، به تفاهم‌نامه پارک علم و فناوری با دانشگاه صنعت نفت و اختصاص ساختمان مهمانسرای سابق این دانشگاه برای استقرار شرکت‌های دانش بنیان در حوزه نفت و گاز اشاره و خاطرنشان کرد: تمام تلاش پارک این بود که ساختمانی بیرون از دانشگاه از سوی استانداری برای استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم کند که تاکنون محقق نشده است. تنها اقدامی که انجام شد، انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با دانشگاه صنعت نفت و اختصاص ساختمان سابق مهمانسرای آن برای اسکان شرکت‌های دانش بنیان است. این ساختمان در موقعیت خوبی در به مرکز شهر قرار دارد و دارای امکانات و فضای لازم برای استقرار 20 شرکت دانش‌بنیان است.
 

وی افزود: همچنین ساختمانی در اراضی شمالی دانشگاه شهید چمران و با واگذاری این زمین به پارک علم و فناوری از سوی ریاست دانشگاه شهید چمران در حال احداث است و با افتتاح آن بسیاری از مشکلات پارک رفع می‌شود. اما در حال حاضر ناگزیر به استقرار شرکت‌ها در ساختمان مرکز رشد دانشگاه شهید چمران هستیم.  

مراحل اعطای تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان 

رئیس پارک علم و فناوری خوزستان درباره مراحل اعطای تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان توضیح داد: اعطای تسهیلات از سوی پارک‌، بروکراسی خاصی ندارد و حداکثر یک بازه زمانی یک ماهه را باید طی کند. اما بعضی از مشکلات و تاخیرهادر اعطای تسهیلات به فصل تابستان و نیمه‌تعطیل شدن دانشگاه مربوط است. زیرا اعتبارات پارک در حساب‌های دانشگاه شهید چمران است. با این وجود در مقایسه با دیگر سازمان‌های اعطا کننده تسهیلات، مانند بانک‌ها و صندوق مهررضا(ع)، مشکل خاصی برای اعطای وام به شرکت‌های دانش بنیان نداریم. معمولاً فرآیند بانک‌ها و صندوق مهر رضا(ع)، یک فرآیند طولانی است اما طی تفاهم‌نامه‌ای با صندوق مهر امام رضا(ع) قرار است که این صندوق طی هفت سال، 5/2 میلیارد تومان تسهیلات با نرخ بهره چهار درصد به شرکت‌های دانش بنیان مستقر در خوزستان اعطا کند؛ البته اجرایی شدن این تفاهم‌نامه به علت عدم هم‌خوانی شرایط صندوق مهر امام رضا(ع) و شرکت‌های دانش بنیان در سراسر کشور به طول انجامید که با تلاش‌های انجام شده ‌وزارت علوم، وزارت کار و صندوق مهر مجددا اصلاحاتی در آیین‌نامه اجرایی آن به عمل آورند و در حال حاضر شرکت‌های دانش بنیان مطابق این آیین‌نامه، در حال معرفی برای اخذ تسهیلات هستند و تاکنون سه شرکت موفق به دریافت تسهیلات شده‌اند.
 

مختاری تصریح کرد:‌ البته باید توجه داشت آیین‌نامه‌های صندوق مهر، آیین‌نامه‌های خاصی هستند و شرکت‌ها باید تغییراتی در اساسنامه خود ایجاد کنند تا مشمول این آیین‌نامه‌ها شوند. در حال حاضر این مشکل تا حدود زیادی رفع شده و عدم تفاهم بین سه سازمان ـ‌پارک علم و فناوری، کار و صندوق مهر برطرف شده است. همچنین برخی تغییرات ساختاری و تبدیل صندوق مهر به بانک تا حدودی روند پرداخت تسهیلات را تحت تاثیر قرار داد.  

کاری که همت نمایندگان استان را می‌طلبد 

وی با تاکید بر اهمیت تخصیص ردیف بودجه برای پارک علم و فناوری، به سرمایه‌گذاری کلی دولت در حوزه اشتغال روی کسب و کارهای دانش بنیان اشاره و خاطرنشان کرد: در افق 1404 باید 20 درصد GDP کشور از طریق صادرات محصولات دانش‌بنیان حاصل شود. به همین دلیل در سطح کشور سرمایه‌گذاری‌های بسیاری روی تشکیل و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در حال انجام است. در استان‌هایی که پارک علم و فناوری زودتر راه‌اندازی شده، ردیف بودجه و زیرساخت‌های لازم برای تأسیس و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم است اما در خوزستان با وجود پتانسیل‌های بسیار، مشکلاتی وجود دارد. این مسئله، دخالت جدی نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی را می‌طلبد تا برای رفع مشکلات بسیار استان در ایجاد اشتغال برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، بااختصاص ردیف بودجه در سال 92 برای پارک علم و فناوری، این سازمان با فراغ‌ بال بیشتری به فعالیت‌های خود بپردازد.  

رئیس پارک علم و فناوری خوزستان با بیان این‌که با وجود نداشتن بودجه عمرانی، بسیاری از مشکلات با ابتکار و نوآوری رفع شده‌اند، اظهارداشت: طی تفاهم‌نامه‌ای با دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، ساختمانی به مدت پنج سال و برای مرکز رشد در اختیار پارک علم و فناوری قرار گرفت. همچنین تفاهم‌نامه‌های مشابهی با دانشگاه صنعت نفت و آزاد اسلامی دزفول منعقد شد و در حاضر دانشگاه ازاد اسلامی اهواز هم اعلام درخواست کرده است. در واقع با رایزنی و تعامل از امکانات سخت‌افزاری این مراکز برای حمایت از شرکت‌های دانش بنیان استفاده می‌کنیم.
 

مختاری با تأکید بر این‌که طرح‌هایی که از طریق شورای فناوری مراکز رشد به عنوان طرح‌های تجاری تشخیص داده شوند، مورد حمایت پارک علم و فناوری قرار می‌گیرند، تصریح کرد: به هیچ عنوان به دنبال این نیستیم که یک شخص بیکار را از جامعه تحویل گرفته و به یک بیکار بدهکار تبدیل کنیم؛ حمایـت‌‌های پارک در 2 مرحله و حداکثر تا سقف 30 میلیون تومان انجام می‌شود. در حال حاضر و تا پایان سال 92 دارای اعتباراتی برای حمایت از ایده‌های تجاری دانش‌بنیان هستیم.
 

وی یادآور شد: اساسنامه صندوق نوآوری و شکوفایی ابلاغ شده و قرار است امسال مبلغ 500 میلیون دلار از محل مازاد درآمد نفتی به این صندوق واریز شود که هنوز این اتفاق رخ نداده است. اما قطعا سال آینده محقق خواهد شد. سال آینده حمایت‌های مادی و اعطای تسهیلات، بیشتر در حوزه فعالیت این صندوق قرار می‌گیرد. به همین دلیل با تشکیل و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توان حمایت‌های مالی این صندوق را جذب کرد. 

لزوم حمایت از تجاری‌سازی فناوری 

رئیس پارک علم و فناوری خوزستان خاطرنشان کرد: گاهی بعضی از شرکت‌ها نیاز به یک سازمان حمایت کننده دارند تا وارد فاز تجاری سازی شوند. پارک علم و فناوری این حمایت اولیه را انجام می‌دهد. برای حمایت این شرکت‌ها ساز و کارهای مختلفی برای مثال از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری وجود دارد. یکی از اقدامات اخیر این معاونت، انعقاد قراردادی با شرکت ملی نفت ایران و وزارت نفت است. طی این تفاهم‌نامه، شرکت ملی نفت ایران فهرست تجهیزات مورد نیاز خود را که شرکت‌های دانش بنیان قادر به ساخت و تولید آن هستند، اعلام کرده و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای تولید این تجهیزات به شرکت‌های دانش بنیان تسهیلات اعطا می‌کند و شرکت ملی نفت موظف به خرید این تجهیزات است. در روند قبلی باید قراردادی بین شرکت دانش بنیان و وزارت نفت منعقد و مبلغی به عنوان پیش پرداخت به شرکت دانش بنیان پرداخت می‌شد. بسیاری از این شرکت‌ها توان تضمین این پیش پرداخت را نداشتند که اکنون معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری این روند را تسهیل کرده است.  

مختاری افزود: در حال حاضر یک شرکت دانش بنیان در زمینه تولید تخت مخصوص شستشوی بیماران نخاعی در استان فعالیت می‌کند که نخستین تخت ساخته شده این شرکت به آسایشگاه بیماران قطع نخاعی جانبازان و معلولین استان اهدا شد و استاندار تقبل کرد در صورت رضایتمندی جانبازان از این تخت، ‌هزینه تولید 110 تخت را از سوی استانداری تأمین کند. البته با این شرط که تولید این تخت‌ها در خوزستان و در یکی از شهرک‌های صنعتی انجام شود که هم اکنون اقدامات لازم برای این کار در حال انجام است.  

وی همچنین با بیان این‌که کشور در زمینه تولید علم پیشرفت‌های خوبی داشته اما در حوزه تجاری‌سازی علم عقب هستیم، تصریح کرد: ایران از نظر تولید علم در دنیا در رتبه 16 قرارگرفته است و قطعا در آینده نزدیک به فهرست 10 کشور نخست تولید کننده علم در دنیا می‌پیوندد. در سایت Scopus هم اگر وضعیت تولید علم ایران را بررسی کنیم، رشد علمی ایران از تمام کشورهای دنیا بیشتر بوده است و یا دانشگاه شهید چمران در تولید مقاله نسبت به سال 84 رشد 10 برابری داشته است. تعداد مقالات نمایه شده این دانشگاه در Scopus در سال 84 نزدیک به 40 مقاله و سال 90 حدود 400 مقاله است. البته در زمینه تجاری سازی علم هم علی‌رغم شکل‌گیری پارک‌ها و مراکز رشد کشور از سال 81، نسبت به عمر کوتاه خود عملکرد بسیار خوبی داشتند؛ در حال حاضر تجربه ایران در تجاری‌سازی فناوری به عنوان یک تجربه موفق در دنیا مطرح می‌شود و در کنفرانس‌های بین‌المللی در حوزه پارک‌ها و مراکز رشد، نمایندگان ایران جایگاه ویژه‌ای دارند. همچنین طی یک بررسی وضعیت پارک‌ها و مراکز رشد 60 کشور دنیا در چهار سال گذشته، ایران در رتبه 30 قرار گرفت که قطعأ اکنون به رتبه پایین‌تر از 20 دست یافته است.  

مدیریت حوزه فناوری کشور توسط شبکه اطلاعات فناوری ایران 

رئیس پارک علم و فناوری خوزستان با بیان این‌که هم‌اکنون در وضعیت مطلوبی هستیم، تصریح کرد: در حال حاضر یک شبکه ملی فناوری در کشور تعریف شده که شامل 31 منطقه است و 31 پارک علم و فناوری در 31 استان را در بر می‌گیرد. وزارت علوم تنها بر پارک‌ها نظارت می‌کند و پارک‌ها به‌صورت شبکه‌ای مراکز رشد را تحت نظارت خود دارند و مجوز تأسیس هیچ پارک دیگری در استان‌ها صادر نمی‌شود. در این شبکه، پارک‌های علم و فناوری در 6 منطقه فناوری تعریف شده‌اند که شامل یک منطقه شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان و پنج منطقه فناوری دیگر است. هر منطقه فناوری دارای هیات امنا می‌باشد و دبیرخانه هیات امنای پارک‌های استان‌های خوزستان، یزد، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد در پارک استان فارس واقع شده است. حوزه فناوری کشور از طریق این شبکه مدیریت می‌شود و تمام مناطق فناوری زیر نظر مرکز ارزیابی و سیاستگذاری فناوری کشور به عنوان زیرمجموعه معاونت پژوهشی و فناوری، فعالیت می‌کنند. تمام فعالیت‌ها به‌طور کاملا دقیق مورد ارزیابی و رصد قرار می‌گیرد و در سامانه اطلاعات فناوری ایران ـ سافا ـ ثبت می‌شود؛ به همین دلیل امکان آمارسازی هم دیگر وجود ندارد.  

آماری از عملکرد پارک علم و فناوری خوزستان 

مختاری همچنین با تشریح آمار عملکرد پارک علم و فناوری خوزستان خاطرنشان کرد: در خوزستان به علت شرایط آب و هوایی، تعداد مراجعات افراد نوآور هم در فصل تابستان کاهش می‌یابد به همین دلیل عمده فعالیت پارک در نیمه دوم سال است. تعداد طرح‌های رسیده به مرکز رشد دانشگاه شهید چمران اهواز در سال‌های 89، 90 و 6 ماهه 91 به ترتیب 72 ، 71 و 30 طرح، طرح‌های داوری شده به ترتیب 57، 60 و 22 طرح ، تعداد شرکت‌های پیش رشد به ترتیب هشت ، هفت و پنج شرکت، شرکت های رشد 13، 14 و 15 ، خروج موفق به ترتیب پنج، چهار و 2 شرکت و خروج ناموفق در همین بازه زمانی به ترتیب یک، یک و چهار شرکت بوده است. همچنین تعداد نمایشگاه‌های حضور یافته در سال‌های 89، 90و 6 ماهه 91 به ترتیب پنج، هشت و یک و تعداد کارگاه‌های برگزار شده پنج، پنج و 2 کارگاه است. در مرکز رشد دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر هم تاکنون 20 طرح برای داوری دریافت شده است، سه طرح در مرکز مستقر شده و هشت طرح هم در نوبت داوری نهایی است. در مرکز رشد واحدهای فناور نفت و گاز هم 10 طرح در نوبت داوری قرار دارد.  

برنامه‌ها برای بازاریابی و عرضه محصولات ؛ 

بستر مساعد موجود در عراق برای بازاریابی و فروش تولیدات شرکت‌های دانش‌بنیان 

وی درباره انجام بازاریابی فروش محصولات شرکت‌های دانش بنیان استان از سوی پارک علم و فناوری، به برپایی نمایشگاه‌ها اشاره کرد و افزود: پارک علم و فناوری سازمانی است که در عالی‌ترین سطح خود دارای 32 کارمند است و یکی از مهمترین بخش‌های آن مدیریت بازاریابی و فروش است. در حال حاضر با توجه به نبود ردیف بودجه برای استخدام کارشناس و مدیر این بخش با مشکل مواجه هستیم. در پارک‌های با 10 سال سابقه در کشور، مدیران بازاریابی و فروش به طور مستمر در داخل و خارج کشور برای فروش تولیدات شرکت‌های خود بازاریابی می‌کنند و این جزء شرح وظایف آن ها است اما قسمت بازاریابی پارک علم و فناوری خوزستان، شرکت در  نمایشگاه‌هاست. هر چند بازاریابی یکی از وظایف پارک‌ها محسوب می‌شود اما این وظیفه از شرکت‌های دانش‌بنیان سلب مسئوولیت نمی‌کند که برای بازاریابی محصولات خود اقدام نکنند.  

رئیس پارک علم و فناوری خوزستان به برنامه‌های پارک برای حضور در نمایشگاه بصره به عنوان بستر بسیار مساعدی برای بازاریابی و فروش تولیدات شرکت‌های دانش بنیان اشاره و تصریح کرد: بازار شهر 5/3 میلیونی بصره به مراتب بهتر از بازار خوزستان است و به جدیت درصدد معرفی بعضی از شرکت‌های دانش‌بنیان در این بازار هستیم. ضمن آن‌که برای حضور در نمایشگاه بصره باید بیش از 20 میلیون تومان هزینه کرد. پارک تمام این هزینه‌ها را متقبل می‌شود تا شرکت‌های دانش‌بنیان با حضور در این نمایشگاه برای محصول خود بازاریابی کنند. همچنین برای بازاریابی تولیدات شرکت‌های دانش بنیانی که در حوزه شرکت‌های دولتی خدمات و محصول ارایه می‌دهند، با تمام شرکت‌های دولتی رایزنی‌های لازم را انجام می‌دهیم که معمولا منجر به عقد قرارداد پژوهشی یا قرارداد فروش می‌شود.  

مختاری با تاکید بر زمینه‌های بسیار مساعد بازار عراق و به ویژه بازار شهر بصره برای حضور شرکت‌های دانش‌بنیان، افزود: استان بصره همانند استان خوزستان حدود 5/4 میلیون نفر جمعیت دارد اما 5/3 میلیون نفر جمعیت آن در شهر بصره متمرکز است. وجود قرابت زبانی و دینی هم ویژگی‌های مطلوب دیگری است که بازار بصره را به یک سفره بسیار پربرکت تبدیل می‌کند. همچنین ارتباط تنگاتنگی بین تجار بصره و تجار ایرانی برقرار است و زمینه همکاری برای فروش محصولات شرکت‌های دانش بنیان بسیار مساعد است.  

لزوم تجدیدنظر در شاخص‌های ارزیابی پارک‌ها
 

وی درباره جایگاه پارک علم و فناوری خوزستان بین پارک‌های علم و فناوری کشور از نظر تعداد شرکت‌های مستقر در پارک، با بیان این که نمی‌توان بین پارک‌ها این مقایسه را انجام داد، ‌تصریح کرد: نمی‌شود بین پارکی که از سال 81 تاکنون 40 میلیارد تومان بودجه دریافت کرده و 20 هزار مترمربع فضای قابل واگذاری دارد با پارک دیگری که از ابتدای تأسیس تاکنون آنچه به طور رسمی و به نام خود دریافت کرده، صفر ریال و آنچه به عنوان کمک دریافت کرده حدود 600 میلیون تومان است، مقایسه انجام داد. مقایسه باید با شاخص‌های دیگری مثل جشنواره علم تا عمل انجام شود. امسال در جشنواره علم تا عمل از مجموع 36 طرح ملی برگزیده، 2 طرح به خوزستان تعلق داشت. استان فارس هم 2 طرح ملی در جشنواره ارایه داد اما استان فارس با سابقه 10 سال فعالیت به عنوان پارک علم و فناوری و 25 سال فعالیت در قالب سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی فارس، حدود 50 نفر نیروی انسانی در اختیار دارد. در حالی که پارک خوزستان 6 نفر نیروی انسانی دارد. بنابراین مقایسه این پارک‌ها قیاس صحیحی نیست.  

رئیس پارک علم و فناوری خوزستان خاطرنشان کرد: پارک از نظر توسعه فناوری و ایجاد زیرساخت‌ها در ارزیابی‌های وزارت علوم در وضعیت مطلوبی قرار دارد. اما از نظر زیرساختی به هیچ وجه با هیچ‌کدام از پارک‌های باسابقه کشور قابل قیاس نیست. پارک علم و فناوری خوزستان در مجموع در دانشگاه شهید چمران، حدود سه هزار مترمربع، در دانشگاه‌های علوم و فنون دریایی خرمشهر، آزاد اسلامی دزفول و صنعت نفت هر کدام حدود هزار متر مربع و در مجموعه پارک هم هزار مترمربع فضای قابل واگذاری دارد که با هیچ جای کشور در استان‌های هم‌شأن قابل مقایسه نیست. البته وضعیت پارک خوزستان از استان‌هایی مثل هرمزگان بسیار مطلوب‌تر است اما استانداری هرمزگان ساختمان سابق سازمان مسکن و شهرسازی را به پارک هرمزگان واگذار کرده است و یا استانداری بوشهر، ساختمانی به ارزش فعلی 4 میلیارد تومان در مرکز شهر خریداری کرد و در اختیار پارک علم و فناوری این استان قرار داد. همچنین وزارت نفت یک قرارداد 115 میلیارد تومانی با استانداری و پارک بوشهر برای توسعه پارک بوشهر منعقد کرده‌است.  

"نهادسازی به جای فرهنگ‌سازی"، سرآغاز ایجاد موازی‌کاری
 

مختاری درباره موازی‌کاری بعضی سازمان‌ها با فعالیت پارک و تأثیر آن بر توسعه فناوری در استان توضیح داد: در حال حاضر مطابق قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، متولی حمایت از این شرکت‌ها شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری یعنی وزارت علوم است. وزارت علوم هم اختیارات خود را به پارک‌های علم و فناوری تفویض و در هر استان یک پارک تاسیس کرده است. متاسفانه در بعضی استان‌ها سازمان‌هایی به‌ طور موازی با پارک‌ها عمل می‌کنند. 10 سال پیش هیچ سازمانی به عنوان متولی امور نخبگان و نوآوران وجود نداشت اما در حال حاضر تعداد این نهادها به حدی افزایش یافته که فرد نخبه و نوآور با سردرگمی مواجه می‌شود. بیشتر این سازمان‌ها تا حد خاصی قادر به حمایت از نخبگان هستند اما سازمانی که قانون اجازه هزینه کردن و ارزیابی را به آن داده و تمام فرآیندها در آن تعریف شده، پارک علم و فناوری است. برای مثال بنیاد نخبگان تا حدی می‌تواند از افراد نخبه حمایت کند اما بخشی از کارهای آن باید به پارک علم و فناوری ارجاع شود. بنیاد نخبگان یک سازمان کاملا قانونی است اما در حوزه تجاری سازی باید نیروهای خود را به پارک معرفی کند؛ اگر همه این‌ها در پذیرش افراد نخبه و نوآور از پارک استعلام کنند، موازی‌کاری کمتر پیش می‌آید.  

رئیس پارک علم و فناوری خوزستان با یادآوری جلسه شهریورماه گذشته استاندار با نخبگان جوان، به کمبود اطلاعات نخبگان از وجود سازمانی مانند پارک علم و فناوری و فرآیندهای آن در حمایت از طرح‌های فناور و نوآورانه   اشاره کرد و افزود: متاسفانه در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه فناوری به جای فرهنگ‌سازی، به دنبال نهادسازی رفتیم. برای مثال می‌گویند ارتباط صنعت با دانشگاه خوب نیست. نخستین سازمانی که برای رفع این مشکل ایجاد شد، جهاددانشگاهی بود؛ پس از آن سازمان پژوهش‌های علمی صنعتی ایران، سپس دفاتر ارتباط با صنعت دانشگاه‌ها، پارک‌های علم و فناوری، دانشگاه جامع علمی و کاربردی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و در نهایت کانون‌های هماهنگی دانش و صنعت تشکیل شد. البته نهادهای دیگر مانند بنیاد نخبگان شهید فهمیده و سازمان فنی و حرفه‌ای هم در سطوح پایین‌تری بوجود آمد. 

مختاری ادامه‌داد: در واقع تا می‌توانستیم نهاد ایجاد کردیم و بعد این نهادها در هر حوزه‌ای وارد شدند و در نهایت از فلسفه وجودی خود فاصله گرفتند تا جایی‌که در مقطعی تمام تلاش این سازمان‌ها به بقاء آن‌ها معطوف شد.  مشکل در تجاری‌سازی از همین‌جا آغاز می‌شود. باید یک فرمانده واحد در حوزه تجاری‌سازی در سطح کلان وجود داشته باشد. در حال حاضر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که تلاش‌ها و خدمات بسیاری به حوزه فناوری عرضه داشته، دیدگاه متفاوتی نسبت به وزارت علوم که متولی اصلی حوزه فناوری است، دارد. در هر استان، پارک‌ها این مسئولیت را بر عهده دارند و پارک خوزستان در تلاش است به نحو دوستانه فرماندهی این حوزه را انجام دهد. فلسفه وجودی پارک هم کمک به شکل‌گیری و مستقل شدن شرکت‌های خصوصی دانش بنیان است و هدف پارک این فرهنگ‌سازی است.  

وی یکی از مزیت‌های پارک را گردهم‌آوری شرکت‌های مختلف در یک مجموعه در جهت هم‌افزایی علمی این شرکت‌ها عنوان کرد و افزود:‌ اعطای تسهیلات و دفتر کار به این شرکت‌ها در مقایسه با امکان هم‌افزایی علمی بین این شرکت‌ها، در درجه چندم اهمیت قرار می‌گیرد. آنچه مهم است کارهای مشترک و ایده‌های خلاقانه بین رشته‌ای است. پارک‌ها اگر می‌خواهند مشتری‌های خود را از دست ندهند باید شرکت‌های قوی را جذب کنند و یک شبکه فناوری داخلی بین شرکت‌ها ایجاد کنند.