تلکس خوزنا : بانوي سردار از واقعيت تا تخيل
یکشنبه، 24 شهریور 1398 - 15:33     کد خبر: 85010

اخيرا شبكه 3 اقدام به باز پخش سريال« بانوي سردار» كه قبلاً از شبكه استاني جهار محال بختياري پخش شده نموده است. پخش اين مجموعه ي تلويزيوني واكنش هاي متفاوتي در فضاي مجازي را در نفي واثبات موضوع به دنبال داشت.پيش از بيان هر نكته اي دراين مورد بايد اذعان نمود كه نقد به مفهوم تخريب ويا فقط بيان عيب ها نيست بلكه در يك نقد منصفانه و علمي محاسن و معايب موضوع يكجا بيان مي گردد. اصولاً براي واكاوي يك موضوع اجتماعي يا تاريخي نياز به احاطه كامل علمي و فني بر ان موضوع است .نقد و بررسي سريال بانوي سردار نيز به عنوان يك موضوع تاريخي و فرهنگي از اين قاعده مستثني نيست، و بايستي با تسلط كامل تاريخي، جغرا فيايي وهنري به تبيين اين مجموعه پرداخته شود تا به هدف نقد كه همان بيان حقيقت و پرداختن بهتر و دقيق تر به موضوعات تاريخي در آينده است برسيم.
از جهتي بايد از سيماي جمهوري اسلامي تقدير نمود كه براي اولين بار هر چند ناقص و پر از ايراد و ابهام به يكي از اسطوره هاي بختياري پرداخته است . ضمن احترام به تمام دست اندركاران اين مجموعه ي تلويزيوني، ذكر برخي از محاسن و معايب سريال جهت تنوير افكار علاقمندان خالي از لطف نيست.


الف- محاسن
1-موسيقي تيتراژ، پاياني و متن سريال بسيار فاخر و از نظر مضمون و محتوا بيانگر رشادتها ي دلاورمردان و شيرزنان بختياري كه در پهناي طبيعي ودشواريهاي سياسي و حوادث مرگبار هميشگي روزگاران مقاومت و پايداري كرده اند وخدنگ وار دربستر تاريخ و زندگي نسلي پس از نسلي زيسته و سرافراز مانده اند.
2-نغمه ها و آواهاي ماندگار سلطان آواز بختياري با لحن بعضاً حزن انگيز از جلوه هاي دلنشين و بسيار زيباي اين مجموعه است.
3-پرداختن به موضوعاتي نظير سواركاري، تيراندازي زنان و مردان بختياري و به تصوير كشيدن بخش هاي از سرزمين بحتياري-بهشت گمشده-جلوه هاي زيبا وحيرت انگيز سريال است كه هر بيننده اي را محو تماشاي اين صحنه ها مي نمايد.
4-مبارزات بانوي سردار با استعمارگران انگلسيي و استبداد ظل السلطاني و كوتا نمودن دست برخي از خوانين وحكام محلي بارزترين نقطه اين سريال است.
اگر چه اين محاسن، قسمت هاي جذاب و ديدني سريال است، بايد اذعان نمود كه اين موارد بيشتر به فرهنگ، سنن ،جغراقيا و خصلت هاي ذاتي قوم بختياري برمي گردد وبه دست اندركاران سريال ارتباطي ندارد.
ب-معايب
ايرادها و معايب اين مجموعه ي تلويزيوني را مي توان در دو جنبه مورد بررسي قرارداد: ايراداتي كه به شكل و ساختار ظاهري سريال بر مي گردد ايرادات شكلي و ايراداتي كه به محتوا و متن سريال وارد است ايرادات محتوايي
1-ايرادهاي شكلي
گويش بازيگران-گويش استفاده شده در سريال با گويش و لهجه بختياري سنخيتي ندارد، اگر چه از زمان اين واقعه تاكنون قريب يك قرن مي گذرد و گويش بختياري ها دچار تغييرات زيادي شده است ،اما زبان گفتاري سريال حتي با گويش و لهجه كنوني بختياري هم مشابهتي ندارد.
فضاي مكاني و زماني سريال، ادبيات گفتاري آنان با زمان واقعه متفاوت است. بهتر بود، از بازيگران و كارشناسان بختياري يا از كساني كه بر جزئيات مكاني ،تاريخي و گويشي احاطه و تسلط داشتند، استفاده مي شد.
پوشش بازيگران با لباس و پوشش كنوني بختياري-چه برسد به صد سال قبل –سنخيت نداشته و ندارد.
تاكيد بر باورها و سنت ها عرفي يا اعتقادي اگر چه پسنديده است، اما به نوعي دخالت ذهنيات و فضاي كنوني در متن سريال است ،كه باعث دور شدن از حقيقت و تحريف تاريخ مي شود.
دكلمه ها و ديالوگ هاي بانوي سردار و اشعاري كه بر زبان مي آورد ، از زيباي سريال مي كاهد و تناسبي با حال و هواي سريال ندارد.
غارت و غارتگري دربين جماعتي اندك از اقوام مرسوم بوده و موضوعي غير قابل انكار است، اما به گونه اي كه در سريال مطرح شده، نوعي كم لطفي و دهن كجي و بد جلوه دادن است، كه با روحيات سلحشوري و مردانگي بختياري ها تناسبي نداشت و اصولاً نيازي به تصوير كشيدن اين صحنه ها هم نبود.
2- ايرادهاي ماهيتي
بارزترين ايراد سريال، از نظر ماهيتي اين است، كه ماهيت و محتواي سريال از حقيقت تاريخي فاصله گرفته و آميخته به نوعي تخيل و احساس گرديده است. وارونه جلوه دادن حقايق تاريخي ويا آميختگي تاريخ با تخيل واحساس باعث شده تا اين حقيقت تاريخي رنگ و صبغه افسانه به خود بگيرد و به يك افسانه تبديل شود.تا جايي كه بي بي مريم تاريخي-اين اسطوره ملي بختياري-با بي بي مريم سريال كاملا ًمتفاوت باشند..اتكاء به تاريخ شفاهي غير مستند، عدم استفاده از منابع دسته اول، مشورت نگرفتن از مطلعين تاريخ بختياري، عجله در تدوين ، سطحي نگري ،قهرمان پروري، تخيل واحساس باعث اين تحريف شده است .
عدم احاطه وتسلط عوامل سريال به تاريخ حتي در بديهي ترين و ابتدايي ترين مسايل نظير، سن محمدعلي خان كه دو سال برزكتر از علي مردان خان بوده-در متن سريال علي مردان را بزرگتر معرفي نموده-كاملاً مشهود است ويا انگلسيها در حد فاصل سورشجان تا چغاخور به دنبال كدامين مخازن نفتي مي گشتند؟تمرين چلوگه بازي با رقص چوب بازي بختياري، كدامين سنخيت رادارد؟؟؟به تنهايي سفركردن بانوي بزرگ ايل با دو فرزند خوردسالش، باكدامين خصلت و ويژگي بختياري، سازگار است؟قراردادن سيا چادرهاي بختياري در اختيار دزدان و راهزنان با كدام منطق ايلياتي همخواني دارد؟و موارد فراوان ديگر كه بيان آنها موجب اطاله و تفصيل مي شود دليل بر اثبات اين تحريف و وارونگي –احتمالاً از سر بي اطلاعي و ناخواسته-است
مطابق يك اصل علمي و پژوهشي هر موضوعي را بايد در ظرف زمان ومكان خود سنجيد و تحليل كرد ،نه اين كه با نگاه و ذهنيت امروزي به تحليل يك رويداد در صد سال و اندي قبل پرداخت ،چنانكه دست اندركاران سريال بانوي سردار اين گونه عمل نموده اند،و عملكرد بي بي مريم در اين سريال با ذهنيات و فضاي حاكم بر جامعه مطابقت دارد،به طوري كه درقسمت هاي از اين سريال ببيننده حس مي كند كلاس معارف ويا درس اخلاق است.
اميدواريم از اين پس شاهد توليدآثار فاخري در رابطه با تاريخ و فرهنگ كهن قوم بختياري به عنوان يكي از اصيل ترين اقوام آريايي ايران باشيم.

 نوشته دكترعزت الله عبدالهي نوروزي مدرس دانشگاه


برگشت به تلکس خبرها