شيوع بيماري هاي غيرواگير، نه تنها در ايران كه در همه كشور به عنوان يك معضل جدي در مسير كنترل هزينه هاي سلامت تلقي مي شود. در اين بين، توجه به مقوله پيشگيري، به مراتب بهتر از درمان است.

به گزارش مهر، در دهه هاي گذشته و شايد خيلي دور، اغلب جوامع گرفتار بيماري هاي واگير دار بودند. از وبا گرفته تا انوع بيماري هاي عفوني و ويروسي خطرناك كه شيوع هر كدام از اين بيماري ها، جان هزاران نفر را مي گرفت. ايران نيز از خطرات و آسيب هاي بيماري هاي واگير دار مصون نبود، اما توانست با ايجاد شبكه بهداشت، در طول چهار دهه اخير، اين بيماري ها را كنترل كند.

اما، در سال هاي اخير موضوع بيماري هاي غير واگير، به چالشي براي دنيا تبديل شده است. به طوري كه در سال ۲۰۱۷، ۴۱ ميليون مورد مرگ براثر بيماري هاي غيرواگير رخ داده كه در مجموع ۷۳ درصد از كل مرگ ها در جهان را تشكيل مي دهد. در ايران نيز، ۳۱۳ هزار مورد مرگ در سال ۲۰۱۷ در اثر بيماري هاي غيرواگير رخ داده كه بيش از ۸۲ درصد مرگ و ميرها را تشكيل مي دهد.

بيشترين بار بيماري هاي غيرواگير

باقر لاريجاني نايب رئيس كميته ملي بيماري هاي غير واگير، از بيماري هاي قلبي، سكته مغزي، آلزايمر، تصادفات جاده اي، ديابت و بيماري هاي مزمن تنفسي، به عنوان عمده ترين علل مرگ در ايران نام برد و گفت: تشكيل كميته ملي بيماري هاي غيرواگير، برنامه اي بلندمدت براي مقابله با اين چالش جدي سلامت كشور است.

وي با عنوان اين مطلب كه مرگ و مير زنان ديابتي در كشور بيش از مردان است، افزود: سيستم ثبت بيماري ديابت به منظور ساماندهي بيماران ديابتي در كشور راه اندازي شده و آكادمي ديابت با ارائه آموزش هاي جامعه محور در زمينه ديابت سعي در كاهش عوارض اين بيماري در جامعه دارد.

نايب رئيس كميته ملي بيماري هاي غيرواگير، با اشاره به وقوع بيش از ۵۰ هزار مرگ در اثر سرطان در سال ۲۰۱۵ در كشور، گفت: بيش از ۹۰ هزار نفر در اثر بيماري هاي ايسكميك قلبي در سال ۲۰۱۵ فوت شده اند.

لاريجاني با عنوان اين مطلب كه ۲۲ درصد جامعه ما اضافه وزن دارند و شيوع چاقي در بين زنان حدود ۳۰ درصد و مردان حدود ۱۵ درصد است، افزود: ۲۷ درصد جامعه مبتلا به فشار خون هستند و ۲۶ درصد چربي خون بالا دارند.

وي با اشاره به برنامه هاي وزارت بهداشت در كنترل و كاهش بيماري هاي غير واگير در كشور، تاكيد كرد: يكي از اهداف ما، كاهش ۲۵ درصدي مرگ‌هاي زودرس در كشور تا سال ۲۰۲۵ است.

لاريجاني به برخي بيماري‌هاي شايع غير واگير در كشور اشاره كرد و گفت: متأسفانه وضعيت فشار خون در برخي مناطق كشور «قرمز» است كه بايد براي كنترل اين بيماري خطرناك، برنامه ريزي هاي خاص خودمان را داشته باشيم.

وي با عنوان اين مطلب كه ۵۰ درصد ايراني‌ها فعاليت فيزيكي كافي ندارند، ادامه داد: مصرف بيش از اندازه نمك، مصرف دخانيات، فشار خون، چاقي و…، مهم‌ترين چالش‌هاي پيش روي ما در كنترل بيماري‌هاي غير واگير است.

نايب رئيس كميته ملي پيشگيري و كنترل بيماري هاي غير واگير، با اشاره به اقدامات انجام شده در بحث كنترل شيوع فشار خون بالا در سطوح ملي و استاني، گفت: در پيمايش ملي عوامل خطر بيماري هاي غير واگير، ميزان شيوع فشار خون بالا در بين افراد ۱۸ سال و بالاتر در سطح ملي در بين مردان و زنان شهري به ترتيب ۲۵ و ۲۶.۵ درصد و در مردان و زنان روستايي به ترتيب ۲۵ و ۳۰ درصد است.

لاريجاني، درصد شيوع فشار خون بالا را با در نظر گرفتن هر دو جنس زن و مرد در بخش شهري ۳۰ درصد و در بخش روستايي ۲۷ درصد ذكر كرد و افزود: در بين مردان، استان كردستان داراي بيشترين و استان زنجان داراي كمترين ميزان شيوع فشار خون بالا در سطح استاني هستند. در بين زنان نيز، استان هاي لرستان و فارس داراي بيشترين و كمترين فشار خون بالا در كشور هستند.

وضعيت مرگ هاي زودرس در ايران

در همين حال، رضا ملك زاده معاون وزير بهداشت، چالش پيش روي نظام سلامت كشورمان را مرگ هاي زودرس خواند و گفت: بالغ بر ۳ هزار و ۸۰۰ مرگ زودرس در يك سال گذشته داشتيم كه علت عمده مرگ هاي زودرس كه به مرگ و ميرهاي زير ۷۰ سال گفته مي شود، بيماري هاي غير واگير است.

وي با عنوان اين مطلب كه بالغ بر ۸۵ هزار مرگ و مير زير ۵۰ سال در يك سال گذشته داشتيم، افزود: در حالي امروز بيماري هاي غير واگير دليل اصلي مرگ‌ و ميرها شده است كه اين بيماري ها به ميزان ۷۰ درصد قابل پيشگيري هستند.

معاون تحقيقات و فناوري وزارت بهداشت، از مرگ سالانه ۳۳ هزار ايراني زير ۵۵ سال به دليل سكته‌هاي قلبي و مغزي عمدتاً ناشي از فشار خون بالا خبر داد و گفت: تمامي افراد جامعه بايد از سن ۳۵ سالگي فشار خون خود را چك كنند. اندازه گيري فشار خون بايد اساساً هر ماه يا دست كم هر دو يا سه ماه انجام شود و در اين بين، افراد مشكوك به فشار خون بالا در اولين فرصت به پزشك مراجعه كرده و تحت درمان قرار گيرند.

وي، فشارخون را يك بيماري خاموش و بي علامت، عنوان كرد و افزود: اين بيماري به دليل بي علامت بودن، بسيار خطرناك و گاه مرگبار است. بنابراين، مردم بايد بي حالي و خستگي عمومي و نيز سردرد را كه دونشانه شايع و مهم خطر فشار خون بالا هستند را جدي بگيرند.

ملك زاده، افزايش شمار مبتلايان فشارخون در ايران را بيش از همه، متوجه چند عامل اصلي از جمله مصرف زياد نمك و چاقي برشمرد و گفت: مصرف روزانه نمك در ايران بيش از دو برابر استاندارد جهاني است؛ به طوري كه در دنيا ۵ گرم و در ايران ۱۱ گرم است. همچنين، مصرف نمك در بين زنان ايراني حدود سه برابر مردان است. بر پايه نتايج مطالعات ملي بار بيماري‌ها در ايران، در سال ۹۵، مصرف نمك تنها در ۱۲ درصد مردم، محدوده سالم را رعايت كرده است.

ملك زاده همچنين، افزايش چاقي و بي تحركي در ايران را به عنوان عامل مهم فشار خون بالا نام برد و گفت: در حالي كه ۸۰ درصد ايراني‌ها تحرك بدني كافي ندارند، شمار افراد چاق و داراي اضافه وزن در ايران به ۲۹ ميليون نفر رسيده است كه اين نيز هشدار جدي براي افزايش شمار مبتلايان به فشار خون است.

معاون تحقيقات و فناوري وزارت بهداشت گفت: پرفشاري خون احتمال ابتلاء به كم كاري كليه را به طور متوسط تا بيش از ۵۰ درصد افزايش مي‌دهد و هرچه متوسط فشارخون و وزن فرد مبتلا با سرعت بيشتري افزايش پيدا كند، خطر كم كاري كليه‌ها نيز بيشتر مي‌شود؛ بنابراين اگر افراد، قادر به كاهش فشارخون و وزن خود نيستند، دست كم مي‌توانند مانع افزايش فشار خون و وزن شده و از خطر كم كاري كليوي بكاهند.

بيماري هاي غيرواگير پر هزينه

بررسي ها نشان داده است كه بيشترين مرگ و مير و هزينه هاي تحميلي بر نظام سلامت، شامل سرطان ها، بيماري هاي قلبي عروقي، ديابت و بيماري هاي مزمن تنفسي است.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهاني، بيماري هاي قلبي عروقي ناشي از تصلب شرائين سرخرگ هاي كرونر قلب در رده اول علل مرگ و مير در سراسر جهان قرار دارند. به طوري كه در سال۱۹۶۰، بيش از ۶۰ درصد علل مرگ و مير در جهان، در كشورهاي در حال توسعه و ۱۵ درصد ديگر در كشور هاي اروپاي شرقي رخ داده است.

همچنين، پيش بيني شده كه آمار مبتلايان به ديابت در جهان از ۱۹۴ ميليون نفر در سال ۲۰۰۳ به ۳۳۰ ميليون نفر در سال ۲۰۳۰ خواهد رسيد.

مطالعات انجام شده در كشورهاي مختلف نشان داده كه ديابت بار اقتصادي عمده اي بر جوامع تحمل مي كند و به طور متوسط ۵.۲ تا ۱۵ درصد كل هزينه هاي بهداشتي كشورها را به خود اختصاص مي دهد.

در سال ۲۰۰۰ ميلادي بيش از ۱۰ ميليون مورد جديد تيماري بدخيم و ۷ ميليون مورد مرگ ناشي از اين بيماري در سراسر جهان گزارش شده است كه ۵۳ درصد موارد بروز و ۵۶ درصد موارد مرگ و مير آن مربوط به كشورهاي در حال توسعه بوده است. بر اساس پيش بيني هاي موجود بين سال هاي ۲۰۰۰ تا۲۰۲۰ ، بروز بيماري هاي بدخيم در كشورهاي توسعه يافته به ميزان ۲۹ درصد و در كشور هاي در حال توسعه به ميزان ۷۳ درصد افزايش خواهد يافت. معمولاً به موازات صنعتي شدن جوامع، بروز بيماري هاي بدخيم ريه، روده بزرگ ركتوم، پستان و پروستات رو به افزايش و بيماري هاي بدخيم معده رو به كاهش مي گذارد.

بيماري هاي مزمن انسدادي ريه (COPD) و آسم در كشورهاي مختلف رو به افزايش گذاشته و ۱۵ درصد از بار بيماري هاي جهاني را تشكيل مي دهند. در سال ۲۰۰۰ ، ۶۰۰ ميليون نفر در جهان از COPD رنج مي بردند كه پيش بيني مي شود تا سال۲۰۲۰، به سومين عامل شايع مرگ و مير در جهان تبديل شود.

مرگ هاي سرطاني

در سال ۲۰۱۲، حدود ۱۴ ميليون نفر در جهان به سرطان مبتلا شدند و پيش‌بيني مي‌شود كه اين ميزان در سال ۲۰۳۰ به ۲۵ ميليون نفر برسد. بايد توجه كرد كه شايع‌ترين سرطان‌ها در زنان ايراني سرطان پستان است و ٣٢ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر به اين نوع سرطان مبتلا مي‌شوند. همچنين سرطان معده بالاترين بروز را در ميان مردان ايراني دارد و حدود ۲۲ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر در مردان كشورمان به اين سرطان مبتلا مي‌شوند.

بر اساس گزارش وزارت بهداشت، سالانه ۵۰ هزار نفر در ايران به دليل سرطان فوت مي‌كنند كه طبق برآوردها، حدود ۳۰۰۰ ميليارد تومان براي درمان سرطان هزينه مي‌كنيم.