سخنان رضايي دقيق بود، كنشگران سياسي، تصور خود را تصحيح كنند
✍ بهمن آذري
تاريخ: ۱۵ اسفند ۹۹

بازتاب گسترده سخنان دكتر رضايي در گفتگو با روزنامه اقتصادي فايننشال تايمز كه يكي از معتبرترين روزنامه هاي اقتصادي دنيا است، واكنش هاي متفاوتي را در بين دولتي ها و رسانه هاي همسو با دولت ايجاد كرد.

رضايي در اين گفتگو خيلي صريح بيان كرد به امريكا اجازه ادامه تحريمها را نخواهيم داد. ما از اهرم هاي متعدد در چارچوب حقوق خود و موازين بين المللي براي عقب نشيني ايالات متحده و لغو تحريم ها استفاده خواهيم كرد.

رضايي با اشاره به پيمان شكني ها و بدعهدي ها آمريكا آب پاكي را روي دست آنها ريخت و براي آنها كه دنبال بهره برداري سياسي از برجام با هدف انتخاباتي هستند با صراحت گفت در زمينه برجام صداي واحدي از ايران شنيده خواهد شد كه سياست هاي آن را مقام معظم رهبري تعيين خواهد كرد.

سخنان رضايي برگرفته از پارادايم انقلاب و يك نگاه هوشمندانه به رفتارشناسي آمريكايي بود. چنين نگاهي را در ديپلماسي نگاه مكعبي مي گويند. يعني توجه به همه اضلاع و زوايا در جهات متصور.

در گرانيگاه يا مركز ثقل گفتمان رضايي برگرداندن مكر آمريكايي ها به خود آنها مطرح است كه آموزه اي قرآني است.

براي همين رضايي به فايننشال تايمز مي گويد برجام پلاس و يا برجام چندمرحله اي كاملاً مردود است.

تامل دوباره و دقيق در هندسه سخنان رضايي و توجه به ساختار عمودي كلام او همين نگاه مكعبي را بازگو مي كند.

رضايي مي گويد: آمريكايي ها بايد كلا تحريم ها را برداشته و به تعهدات خود عمل كنند. آمريكايي ها موجب ضررهايي براي ما شده اند و آنها بايد خسارات را جبران كنند و يا اشاره مي كند گفتگوها بين ايران و 1 + 5 ممكن است اتفاق بيفتد. اما پس از حذف همه تحريم ها.

رضايي بلافاصله يادآوري مي كند: آمريكايي ها در شرايطي نيستند كه بتوانند براي گفتگو شرط بگذارند و در ادامه تاكيد مي كند هيچ گفتگويي در قالب 5+1  انجام نمي شود مگر اينكه اقدام عملي و نشانه مشخصي ببينيم كه آنها مي خواهند به تعهدات خود بازگردند. اگر شرط جديدي بگذارند و از موقعيت بالاتري با ما رفتار كنند براي ما قابل قبول نخواهد بود.

رضايي راز بي اثر كردن تحريم ها را  ديپلماسي قوي مي داند يعني همان ايده 25+ 1 كه پيش از اين آن را آلترناتيو قوي براي مذاكرات 5+1 خوانده بود.
رضايي هشدار مي دهد كه آمريكايي ها بايد به سرعت تحريم ها را طبق پروتكل هاي قبلي حذف كنند و همه اين فرآيند به لحاظ عملياتي كمتر از يك سال تحقق پيدا كند. اين زمانبندي ناظر به فرآيندهاي پيچيده و سازوكارهاي جهاني است. آنچنانكه با وجود برپايي برجام در گذشته و ورود نمادين بسياري از شركت هاي جهاني به ايران عملاً سازكار اجرايي و عملياتي آن قريب به دوسال طول كشيد و تا زمينه نسبي فراهم شد بدعهدي آمريكايي همه چيز را به قبل برگرداند تا حاصل آن وعده هاي فوري دولت روحاني تقريبا هيچ باشد.

اما پيامدهاي اين گفتگو در داخل تعابير چندگانه اي را ايجاد كرد. به راستي دليل آشفتگي دولتي ها چه بود؟ ظريف بلافاصله سخن از طرحي كرد كه خود آنها اعلام خواهند كرد و حسام الدين آشنا هم در يك خودفريبي كامل سعي در ايجاد فضايي مذبذب كرد.

پشت پرده اين شتابزدگي در انكار و تخريب چه بود؟ چه برجكي فرو ريخته بود و چه برنامه عملياتي برملا شده بود كه تاژك ها و سيناپس هاي عصبي در پس توئيت حسام الدين آشنا آشكارا بيرون زده شد؟ آيا تاكيد دكتر رضايي بر نداشتن مماشات با آمريكايي ها تمشيت امور آنها را به مخاطره انداخته بود؟ و يا اين جمله صريح دكتر رضايي كه مورد اجماع همه اقتصاددان ها است مبني بر اين كه اگر دولت آقاي روحاني توسعه اقتصادي ايران را به توافق هسته اي گره نزده بود، امروز حتي تحت تحريم ها، مشكلاتي مانند تورم بالا و تضعيف پول ملي نداشتيم برافروختگي آنها را در پي داشت؟

اما اين همه ماجرا نبود. به رغم گويايي متن سخنان دكتر رضايي كه متن انگليسي و ترجمه آن در اختيار رسانه ها است وقتي كه اين تجاهل در فهم متن و شتابزدگي در قضاوت بالا گرفت، ناگزير چهارچوب مفهومي دقيق متن گفتگو در دو توئيت از سوي رضايي بازنشر شد اين تذكار مفهومي برخي رسانه ها را به صرافت انداخت تا درك نادرست اوليه را با تيتر «رضايي تصحيح كرد» جبران كنند.

اما مراجعه به متن اصلي گفتگو در روزنامه فايننشال تايمز نشان مي دهد سخنان دكتر رضايي دقيق بود، بلكه اين كنشگران سياسي بودند كه ناچار شدند قضاوت عجولانه خود را تصحيح كنند.

بازخواني اين پاره پاياني گفتگو هم در تحليل اين تراكنش هاي عصبي خالي از فايدت نيست: شخصيت هاي نظامي هرگز خيانت نمي كنند، آنها جان خود را فدا مي كنند، مشكلاتي مانند فساد را حل مي كنند و در ديپلماسي با اقتدار عمل مي كنند.