خوزنا:

مجتبی حیدری

بازدارندگى در مفهوم آکادمیک؛ یعنى کوشش یکى براى اعمال نفوذ در دیگرى تا او را از اقدام به عملى که متضمن خسارت یا هزینه‏‌اى براى اولى است باز دارد. اما برابر مباحث اندیشمندان غربی در مقایسه با فقه دفاعی شیعه، وجه تمایز بازدارندگی در اسلام با غرب؛ ضمانت دوام، قابل اعتماد بودن و به نحوی که تمامی دول جهانی آن را رعایت کرده و نه عده‌ای به زور و قدرت داشتن آن، دیگران را مجبور به نداشتن کنند، است، چراکه این بازدارندگی دوام نخواهد داشت و شکننده خواهد بود.

در ابتدا تنها تسلیحات بود که نقش ابزار بازدارنده را داشت و به تدریج سیاست و اقتصاد هم به عوامل بازدارنده تبدیل شدند، اما این ابزار جدید هرگز باعث از بین رفتن جایگاه و نقش استراتژیک تسلیحات در بازدارندگی نشد، هرچند غرب این موضوع را با شعار و فشار به خورد جهان داد اما خود در گسترش تسلیحات با کارکرد بازدارنده نهایت اهتمام را داشت.

نکته بسیار مهمی که بایستی متذکر شد این است که بازدارندگی غیرنظامی و تسلیحاتی در جهان امروز، قطعاً در انحصار چند کشور بوده که به پشتوانه تسلیحات عمدتاً اتمی انجام می‌گیرد. به حکم عقل و تجربه تاریخی اگر جمهوری اسلامی بخواهد از استقلال، عزت و امنیت ملی خود دفاع کند باید قدرتمند باشد و سطح قدرت دفاعی-نظامی خود را به سطح بازدارندگی برساند. قدرت بازدارندگی، آن قدرتی است که عامل تهدید را از عملیاتی کردن تهدیدش به دلیل پاسخ قاطع و کوبنده باز می‌دارد.

سیاست دفاعی جمهوری اسلامی براساس آموزه‌های قرآنی و اندیشه‌های دفاعی حضرت امام و رهبری، ‌مبتنی بر فقه دفاعی شیعه، دارای خصوصیات و عناصری است که می‌توان آن را معقول و واقعگرایانه دانست و بازدارندگی قابل اعتمادی را رقم خواهد زد، حضرت امام (ره) بر اساس همین دیدگاه در سال 1358 در برابر تهدیدات نظامی ایالات متحده،‌ فرمان تشکیل بسیج مستضعفین و ارتش 20 میلیونی را صادر کردند. جمله معروف حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر اینکه «آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند»، در زمانی مطرح شد که امریکایی‌ها ایران را به اقدام نظامی تهدید می‌کردند.

بر اساس همین دیدگاه حضرت امام (ره)، طی 30 سال گذشته، رهبر معظم انقلاب با تقویت روزافزون قدرت دفاعی نظامی کشور در کنار عناصر معنوی و تمدن‌ساز و نیز تأکید وافر بر اقتصاد مقاومتی، جمهوری اسلامی را به سطح برخورداری از قدرت بازدارندگی رسانده‌اند. بازدارندگی همه جانبه، متعارف و تلفیقی دفاع محور با تمرکز بر بسیج مردمی، خودکفایی، توسعه توان موشکی و دفاع دریایی و دفاع سایبری اصول کلی سیاست دفاعی نظام جمهوری اسلامی ایران است با رویکرد هوشمندی و انطباق بر مبنای مکان ظهور و نوع تهدیدات بازتعریف و روزآمد شده است.اگر در طول بیش از یک دهه گذشته آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها جرئت عملی‌کردن تهدیدات نظامی خود علیه ایران را نداشته‌اند دلیلش برخورداری ایران از قدرت دفاعی و نظامی در کنار عناصر معنوی در حد بازدارندگی بوده است و نه چیز دیگر.