خبر الکترونیکی شدن سند ازدواج، شایعه‌ای را سر زبانها انداخت که با حذف سندهای قدیمی ، دیگر نمی‌توان شروط ضمن عقد را ثبت کرد. این شایعه چقدر واقعیت دارد؟

ی خبرگزاری فارس: سازمان ثبت اعلام کرده که می‌خواهد اسناد ازدواج را الکترونیکی کند. یعنی از چند وقت دیگر،  خبری از قباله‌های ازدواج دفترچه‌ای و ده‌ها امضایی که زوجین بر آن می‌زدند، نیست

این خبر شایعه‌ای را سر زبانها انداخت که با حذف سندهای قدیمی ازدواج و الکترونیکی شدن آن، دیگر نمی‌توان شروط ضمن عقد را ثبت کرد. شروطی مثل حق طلاق، حق تحصیل و... برای زن که یکی از چالش‌های نسل جدید در شرف ازدواج، برای عقد نکاح است.

آیا این خبر صحت دارد یا فقط  شکل فیزیکی سند ازدواج تغییر کرده است؟

سند ازدواج چه تغییری کرده است؟

مدتهاست در کشور تلاش بر این است که اسناد حقوقی به سمت الکترونیکی شدن بروند. این کار حجم زیاد کاغذبازی را از ادارات حذف خواهد کرد و همچنین تجمیع اسناد مالکیتی، هویتی و... در سامانه‌های الکترونیک، کار رسیدگی به مطالبات ارباب رجوع را آسان‌تر خواهد کرد.

اتفاقی که درباره سند ازدواج افتاده است هم دقیقا همین است. در واقع فقط شکل فیزیکی سند ازدواج است که تغییر کرده است. اما از این به بعد شروط ضمن عقد را باید چه‌طور در سند ازدواج الکترونیک ثبت کرد؟

شروط 12گانه

از سال ۱۳۶۲ شروط علی‌الاصول یا شروط ۱۲گانه، مواردی بودند که برای تایید زوجین از طرف شورای عالی قضائی به دفترخانه‌ها اعلام شد. این شروط مواردی مثل حث تصنیف اموال، طلاق در صورت حبس همسر به مدت مشخص و... را دربرمی‌گرفت که زوجین با توافق یکدیگر می‌توانستند هرکدام را امضا کنند.

این شروط در سند الکترونیک هم پابرجا هستند و زوجین به صورت امضای الکترونیک(توکن) موارد را متعهد می‌شوند. امضای شاهدین هم الکترونیک خواهد بود.

شروط ضمن عقد جدید

شروط اضافه بر شرط‌های ۱۲گانه نیز مانند سابق، اما این بار به صورت الکترونیک در سامانه ثبت می‌شود و زوجین آن را امضای الکترونیک می‌کنند. زوجین می‌توانند حین تنظیم سند رسمی الکترونیکی، شروط ضمن عقد خارج از آن شروط ۱۲ گانه را به توافق، شرط کرده و انگشت بزنند. شروطی مانند حق تحصیل زوجه، حق خروج از کشور زوجه یا وکالت در طلاق برای زوجه و البته زوج هم می تواند شرط کند.

آیا دیگر سند کاغذی موجود نیست؟

در صورت درخواست زوجین، یک رونوشت کاغذی از سند ازدواج توسط سردفتر در اختیار آنان قرار خواهد گرفت که شناسه منحصر به فرد و مهر برجسته دارد. در واقع رونوشتی از این سند (پرینت) توسط سردفتر رسمی ازدواج، در صورت تقاضای زوجین، پرینت می‌شود و پس از ثبت مهر برجسته دفتر، در اختیار هر یک از زوجین که خواستند قرار می‌گیرد. در سیستم جدید، اصل سند به صورت الکترونیکی است و پرینت آن هم با شناسه منحصر به فرد و کد تصدیق سند در اختیار زوجین قرار می‌گیرد.

اموال شرط شده باید در اختیار زوج باشد

تا چندی قبل زوجین این اجازه را داشتند که برای اموالی که در اختیار مرد نبود هم شرطی را تعیین و امضا کنند. برای مثال در محضر و هنگام عقد توافق می‌شد که مردی که صاحب خانه نیست، 3دنگ از  اولین خانه‌ای که می‌خرد را به نام همسرش بزند.

طبق بخشنامه جدید دیگر این شروط پذیرفته شده نیست و اموال شرط شده باید همان زمان در اختیار کسی که شرط را می‌پذیرد باشد.

آیا بعد از عقد می‌شود شرط ثبت کرد؟

بعضی از زوجین چندوقت بعد از ازدواج تصمیم می‌گیرند شروط جدیدی را به سند ازدواج خود اضافه کنند. مثلا حث طلاق با حث خروج از کشور. در این موارد می‌توان شرط جدید را اضافه کرد اما محدودیت‌هایی نسبت به ثبت شرط هنگام عقد دارد.

برخی فقها و حقوقدانان معتقدند نمی شود شروط ضمن عقد مهم را بدون عوض و در زمان پس از ازدواج و ثبت آن، به ثبت رسانید. این دسته، شروط بعد از عقد را جزء دسته شروط ضمن عقد حساب نمی‌کنند و برای آن احکام دیگری قائل هستند. بهتر است قبل از قصد برای ثبت شروط مذکور بعد از عقد با یک حقوقدان و یا سردفتر اسناد رسمی مشورت شود.

با سامانه «ثبت من» آشنا شوید

در اسناد الکترونیک جدید یک ویژگی جدید هم برای شاهدین اضافه شده است. هر کسی هر سند الکترونیک رسمی از جمله سند نکاح، سند انتقال اموال و... را انگشت زد و تایید کرد، این سند در سامانه «ثبت من» که متعلق به هر شهروند ایرانی و دارای کدملی است، ثبت می‌شود و فرد می‌تواند با مراجعه به این سامانه، رونوشتی از آن را تهیه کند.

طبق کد و شناسه منحصر به فرد هر سند، هر سازمانی اگر بخواهد از اصالت سند مطمئن شوند، می‌توانند از سامانه سازمان اسناد، استعلام بگیرند.

اما این کار چه فایده‌ای دارد؟ با این روش جعل هنگام تنظیم سند از طریق جعل امضا به حداقل می‌رسد و همچنین جعل در خود سند رسمی هم برای اینکه امکان استعلام اصالت اسناد به شرط داشتن شناسه و کد است، کم خواهد شد.