نصیبه حیدری

سواد رسانه ای به فرد این توانایی را می‌دهد که تحلیل مناسبی از مطالب منتشر شده در انواع شبکه‌های رسانه ای را در زمان بحران داشته باشد. رسانه قدرت این را دارد که در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با بالاترین کیفیت، اخبار و مطالبی را منتشر کند و این هنر و تشخیص مخاطب است که بتواند واقعیت را از شایعه تشخیص دهد.در واقع رسانه تیغ دو لبه‌ای است که می‌تواند در یک چشم بر هم زدن شایعه ای را در قالب واقعیت بیان کند و بالعکس. در سال‌های اخیر سو استفاده‌های زیادی از رسانه شده ‌است که باعث شده بسیاری از افراد جان خود و امنیت خود را نیز در این راه از دست بدهند. به همین دلیل سواد رسانه ای نوعی تکنیک عملی و مهارت بسیار ویژه است که در عصر حاضر یکی از مهمترین آموزش‌ها در جهان تلقی می‌شود. سواد رسانه ای به فرد این توانایی را می‌دهد که تحلیل مناسبی از مطالب منتشر شده در انواع شبکه‌های رسانه ای را داشته باشد.

روزانه مطالب بسیار زیادی در حوزه های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و یا حتی اخبار مربوط به افراد مشهور و بازیگران در طول روز انتشار می‌یابد که برخی از آنها شایعات فاحشی هستند و واقعیت ندارند. در سال های اخیر به وفور شاهد این موضوع بوده‌ایم که بسیاری از صحبت‌های افراد در شبکه‌های رسانه ای دچار تحریف می‌شود و با کم و زیاد کردن و منقطع کردن این سخنان مفهوم کلی مطلب و خبر کاملا عوض می‌شود.در جریانات رسانه‌ای مسئله‌ای که بیش از هرچیزی مشهود است انجام اقدامات شتابزده است و افراد بدون بررسی ابعاد مسئله موضع گیری می‌کنند که در اغلب موارد پس از گذشت زمان و با مطرح شدن واقعیت‌ها افراد متوجه موضوع می‌شوند.افرادی که دارای مخاطب و فضای رسانه‌ای هستند و به تعبیری در شبکه‌های اجتماعی افراد قابل توجهی آن‌ها را دنبال می‌کنند نسبت به انتشار مطالب باید با حساسیت بیشتری عمل کنند و تا اطلاع کامل از موضوع و جوانب آن نسبت به انتشار مطالب اقدام نکنند.

از سوی دیگر باید توجه داشت که انتشار خبر و یا نقد چه جوانبی را به همراه خواهد داشت برای مثال گاهاً نقد نسبت به یک ارگان در موضوعی سبب می‌شود تا تعداد کثیری از مردم نسبت به آن نهاد بی اعتماد شود. برای مثال اگر این نقد به نهادی مانند بهزیستی باشد و مردم و خیرین نسبت به آن بی اعتماد شوند و این نهاد را همراهی نکنند در نهایت افراد تحت پوشش این نهاد دچار آسیب می‌شوند پس لازم است در راستا انتشار خبر جوانب و اثرات آن نیز به خوبی بررسی شود که البته دراینجا منظور ما عدم مطالبه نیست بلکه سنجیدن شرایط مطالبات است.لازم است دانش و سواد رسانه افراد در جامعه در راستای مواجه و برخود با موضوعات مختلف در افراد افزایش پیدا کند و افراد با دانش بیشتری در این فضاها حاضر شوند.مردم نباید به هر رسانه‌ای اعتماد کنند و در این میان رسانه‌ها نیز باید تلاش کنند تا با انتشار اخبار موثق و معتبر در راستا جلب اعتماد مردم گام بردارند و با توجه به اینکه انتشار اخبار نامعتبر می‌تواند از میزان اعتماد و اعتبار آن‌ها بکاهد نسبت به انتشار اخبار حساسیت بیشتری داشته باشند.تلاش برای انتشار مطالب صحیح و شفاف سازی از وظایف رسانه در برابر موج‌سواری‌های دشمن است و رسانه‌ها باید دقت لازم را داشته باشند که در حین انتشار اخبار به اقدامات و موج‌سواری‌های دشمن دامن نزنند.

 رسانه نباید شعله آتش را مشتعل‌تر کند و باید تلاش کند تا فضای جامعه را به سوی آرامش دعوت کند چراکه در فضای آرام تصمیمات عاقلانه‌تری لحاظ می‌شود و می‌توان با منطقه به بررسی موضاعات پرداخت که البته در اینجا صحبت ما محافظ کاری نیست.اگر وقایع اتفاق افتاده دارای اشکالات و مسائل است این مسائل و اشکالات باید برطرف شود اما باید توجه داشت که پرداختن به این موارد باید با آرامش خاطر و دور از نگاه‌های احساسی باشد.رسانه‌ها باید با پیگیری مطالبات مردم اعتماد مردم را جلب کنند که در این میان رسانه‌های عمومی نظیر صداوسیما نقش مهم‌تری را به عهده دارند و باید در راستا جلب اعتماد مردم کوشا باشند.از سوی دیگر مردم نیز باید بجای اعتماد به افرادی که احتمال لغزش در آن‌ها وجود دارد به رسانه‌هایی که مرجع رسمی اطلاعات هستند و باید نسبت به انتشار اخبار پاسخگو باشند اعتماد کنند چنانچه سوابق نشان داده اعتماد به برخی افراد در بخش‌های مختلف اعم از جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای سیل یا زلزله زدگان بی‌نتیجه مانده و در این میان سودجویی‌هایی نیز انجام شده است.