بیدارشدن از خواب با دست‌های سفت یک مشکل نسبتا شایع است. آرتروز یا التهاب مفاصل، تغییرات تاندون و حتی فشرده‌شدن اعصاب دست می‌توانند از دلایل این سفت‌ شدن باشند.

 ایسنا، «وری‌ول هلث» در گزارشی به دلایل سفتی دست هنگام صبح و نحوه تشخیص و درمان آن پرداخته است.

دلایل سفت شدن دست‌ها هنگام صبح

طیف گسترده‌ای از عوامل می‌توانند باعث شوند صبح‌ها با سفتی دست از خواب بیدار شویم که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

آرتریت یا التهاب مفاصل

آرتریت دسته بزرگی از بیماری‌ها است که باعث درد، تورم یا التهاب مفاصل می‌شود. هنگامی که آرتریت، مفاصل دست یا انگشتان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، سفتی صبحگاهی دست به وجود می‌آید.

سه نوع آرتریت رایج عبارتند از:

- آرتروز: یکی از شایع‌ترین دلایل سفتی دست صبحگاهی است و زمانی رخ می‌دهد که غضروف صاف و لغزنده‌ای که مفصل را می‌پوشاند، با گذشت زمان دچار ساییدگی شود و شروع به از بین رفتن کند.

- آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی: این بیماری خودایمنی زمانی رخ می‌دهد که بدن به پوشش مفاصل خود حمله می‌کند. آرتریت روماتوئید اغلب مفاصل کوچکتر مانند مفاصل دست و انگشتان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و منجر به درد و سفتی دست در صبح می‌شود.

- آرتریت پسوریاتیک: این نوع آرتریت با بیماری پوستی پسوریازیس همراه است؛ بیماری که باعث می‌شود بدن به پوشش‌ مفصلی‌اش حمله کند و منجر به تورم و التهاب شود.

تنوسینوویت تنگی (انگشت ماشه‌ای)

تاندون‌هایی که انگشتان را خم می‌کنند، در تونل‌هایی به نام غلاف محصور شده‌اند که معمولا آزادانه میان آن‌ها سُر می‌خورند. گاهی اوقات این غلاف، ضخیم یا ملتهب می‌شود و در نتیجه حرکت تاندون‌ها محدود می‌شود. این وضعیت که آن را انگشت ماشه‌ای می‌نامند، به سفتی یا قفل شدن مفاصل انگشتان منجر می‌شود؛ به ویژه صبح‌ها و در صورتی که مدت طولانی حرکت داده نشده باشند.

انقباض دوپویترن

انقباض دوپویترن زمانی اتفاق ‌می‌افتد که لایه بافت زیر پوست شما به طور غیرطبیعی ضخیم می‌شود. این بیماری عمدتا کف دست و انگشتان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به سفتی و بدشکلی دست‌ها منجر می‌شود و به‌تدریج پیشرفت می‌کند.

سندرم تونل کارپال

سندرم تونل کارپال زمانی به وجود می‌آید که عصب میانی‌ دست‌ که از طریق تونل کارپال در مچ دست عبور می‌کند، فشرده یا ملتهب شود.

با اینکه این علائم هر ساعتی از شبانه‌روز می‌توانند ظاهر شود، احتمالا صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوید، شدیدترند.

سفتی دست‌ها معمولا با حرکت دادن انگشتان و دست‌ها بهبود می‌یابد، اما حداقل ۳۰ دقیقه وقت لازم است تا از بین بروند.

چه داروهایی موجب سفتی دست صبحگاهی می‌شوند؟

استاتین‌ها: این داروهای کاهش کلسترول ممکن است در ۲۵ درصد مصرف‌کنندگان درد و گرفتگی عضلانی ایجاد کنند.

آنتی بیوتیک‌های فلوروکینولون: مصرف این نوع آنتی‌بیوتیک مانند سیپرو (سیپروفلوکساسین) در برخی افراد به سفتی عضلات، حساسیت به لمس یا تاندونیت منجر می‌شود.

داروهای ضد روان‌پریشی: این داروها که برای درمان اسکیزوفرنی، شیدایی و اختلال دوقطبی استفاده می‌شوند، باعث سفتی عضلات یا درد مفاصل می‌شوند. داروی ریسپریدون یکی از این موارد است.

مایفورتیک (مایکوفنولات): نوعی دارو برای سیستم ایمنی بدن در پیوند اعضا است که برای جلوگیری از پس زده شدن عضو جدید از بدن تجویز می‌شود. این دارو نیز ممکن است باعث درد، تورم یا سفتی مفاصل شود.

چگونه عارضه سفتی دست را در خانه درمان کنیم؟

درمان‌های خانگی زیر ممکن است سفتی دستان در اول صبح را تسکین دهند:

ــ‌ داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم

ــ‌ تمرین دادن ملایم دست‌ها مانند فشردن توپ‌های انعطاف‌پذیر که در مواقع استرس استفاده می‌شوند، یا ضربه زدن آرام و مکرر به انگشتان

ــ‌ گرم کردن یا یخ گذاشتن روی ناحیه آسیب‌دیده

ــ‌ استفاده از آتل در طول شب برای جلوگیری از سفتی دست

تعیین موقعیت و وضعیت دست در شب

مشت کردن دست‌ها در طول شب می‌تواند به سفتی دست در صبحگاه منجر شود.

استفاده از آتل یا ابزار کمکی ارتوپدی که عضو را ثابت نگه می‌دارد، به باز نگه داشتن انگشتان کمک می‌کند و مانع سفت شدن دست‌ها هنگام خواب و استراحت می‌شود.

اگر درمان‌های خانگی در تسکین سفت شدن دست‌ها راهگشا نبود، بهتر است سراغ روش‌های تخصصی و پزشکی بروید.

این روش‌ها عبارتند از:

- توانبخشی یا فیزیوتراپی: فیزیوتراپی سرپایی به کاهش سفتی ناشی از آرتریت، انگشت ماشه‌ای یا سندرم تونل کارپال کمک می‌کند. متخصص یا درمانگر ممکن است برای بهبود دست شما از روش‌های عملی استفاده کند یا به شما تمرین‌های کششی و قدرتی بدهد که در خانه تمرین کنید.

- مصرف دارو: در برخی موارد ممکن است متخصص یا پزشک برای بیمار داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها و داروهای ضدروماتیسم اصلاح‌کننده بیماری تجویز کند.

- تزریق: گاهی هم تزریق پیشنهاد می‌شود. در این صورت برای کاهش سفتی دست ناشی از آرتریت، سندرم دوپویترن، سندرم تونل کارپال یا انگشت ماشه‌ای کورتیکواستروئید تزریق می‌شود.

در برخی موارد دیگر هم برای بهبود این عارضه جراحی پیشنهاد می‌شود.

عوارض و عوامل خطر

سفتی دست صبحگاهی اغلب یکی از نشانه‌های اولیه مشکلات دیگر مربوط به سلامتی است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند به تورم، درد صبحگاهی یا درد هنگام فعالیت، تغییر شکل دست یا انگشتان، از بین رفتن تدریجی توان حرکت دست یا گرفتگی و قفل شدن انگشتان منتهی شود.

این عارضه ممکن است هرکس را در هر سن‌وسالی دچار کند اما برخی افراد بیشتر در معرض این عارضه‌اند. از جمله افراد میانسال یا مسن‌تر، افرادی با سابقه خانوادگی این مشکل، افراد مبتلا به دیابت، مصرف سیگار و الکل و انجام دادن فعالیت طولانی و تکراری با دست‌ها.

رایج‌ترین آزمایش‌های تشخیصی برای شناسایی علل سفتی دست عبارتند از: اشعه اکس، آزمایش خون، الکترومیوگرام، ام‌آرای و سونوگرافی.

اگر هنگام بیدار شدن از خواب در دستانتان احساس سفتی می‌کنید، حتما در مورد علائم آن با متخصص و پزشک مشورت کنید. زیرا درست رسیدگی نکردن به آن، ‌می‌تواند تورم و حتی از دست دادن دائمی عملکرد دست را در پی داشته باشد.