هر انسانی وقتی از مادر زائیده می شود ابتدا فقط یک جهان روبروی اوست ، جهان واقعی ولی خیلی زود دنیای دیگری نیز برای خود می سازد که به آن دنیای خیال گفته می شود - دنیای خیال های کودکانه - و از آن پس این فضای مجازی به موازات فضای واقعی انسان در تمام زندگی همراه اوست .

پس می توان گفت انسان در حقیقت با دو جهان در ارتباط است و در دو فضا می زید ،فضای واقعی و فضای مجازی . گر چه هیچگاه بطور تمام و کمال درهیچیک از این دو فضا زندگی نمی کند و همواره نیمی از وجودش در فضای واقعی و نیم دیگر در فضای مجازی است .

برخی از فلاسفه ما برای موجودات عالم ذهن(عالم مجاز ) نیز قاعل به وجود هستند وجود ذهنی (علامه طباطبایی ره ) . موجودات عالم ذهن تفاوت های زیادی با موجودات واقعی دارند .آنها میتوانند بسیار بزرگتر ، کوچکتر ، سریعتر ، کندتر ، زیباتر ، زشت تر ، قوی تر و ضعیفتر از معادل خود در عالم واقع باشند در حقیقت در عالم ذهن همه چیز به خواست ما مربوط است ، ما در عالم ذهن فعال مایشاء هستیم یعنی هرچه اراده کنیم در انجام آن قادریم .

با هرکول و رستم دستان کشتی میگیریم و کمر هردو را به خاک می رسانیم ، با آشیل در مسابقه دو شرکت میکنیم و ده ها متر از او جلو می زنیم ، تمام ناشناخته های عالم پزشکی و غیر پزشکی بشر را کشف میکنیم ،جامعه ای می سازیم عاری از هر عیب و نقص ، به اعماق تاریخ سفر میکنیم و هر جا مظلومی را دیدیم که در حلقه محاصره دشمنان گرفتار شده او را نجات میدهیم و بر دشمنان غالب می‌گردانیم و ... اینها در عالم ذهن بی هیچ زحمتی حاصل می شود . فلاسفه و روانشناسان وجود عالم ذهن را "تا حدی" برای زندگی فردی و اجتماعی بشر مفید میدانند و معتقدند مصنوعات بشری پیش از آنکه لباس واقعی به تن کنند ، در عالم ذهن به شکل مجازی وجود می یابند بعد وجود ذهنی طی مراحلی به وجود عینی یا واقعی تبدیل می شود البته موجودات عالم ذهن نیز از عالم واقع مایه میگیرند ( اصل تعامل عین و ذهن ) .

قید" تا حدی" را آوردم تا بگویم در اینجا نیز نباید اسیر افراط شد ، غرق شدن در عالم ذهن و مجاز ما را از عالم واقعیت دور می سازد ! به اصل سخن باز گردم ... فضای مجازی برای پدران و مادران ما تنها عالم خیال آنها بوده ، هر یک صاحب فضای مجازی خاص خود بود که کسی بدون اجازه او حق ورود به آن را نداشت ! اما در روزگار ما ، سه فضا در تعامل با یکدیگرند فضای واقعی ،فضای مجازی خاص (عالم ذهن هر کس برای خودش) و فضای مجازی مشترک ! دردسر از اینجا آغاز می شود که موجودات فضای مجازی خاص با همان ویژگی هایی که در چند سطر پیش اشاره شد خیلی راحت وارد فضای مجازی مشترک می شوند !

در حقیقت فضای مجازی مشترک پر است از موجوداتی که محصول عقده ها ، کینه ها، بلند پروازی ها ، ساده انگاری ها ، افراط ها ، تفریط ها ، خیالبافی ها و... هستند . هر آنچه درگذشته در پستوی ذهن بشر پنهان بود و در هزار توی شخصیت او جا خوش کرده بود ، حالیه به صحنه می آید و خیلی زود بدون اینکه تحقیقی در صحت وسقم آن صورت بگیرد لایک میخورد !

آقای ابراهیم گلستان روزگاری با مرحوم جلال آل احمد مشکلاتی داشته (جلال خود در جایی به این اختلافات اشاره کرده ) اینک سال هاست که دست جلال از دنیا کوتاه است اما ابراهیم گلستان هست و خیلی راحت در فضای مجازی شخصیت جلال را به لجن میکشد ، هم او لابد با شاملو که دست وی نیز از دنیا کوتاست مشکلاتی داشته زیرا وقتی از شعر شاملو میپرسند پاسخ میدهد مگر شاملو شاعر بود ؟ باید پرسید مگر ابراهیم گلستان معصوم است ؟ حجه الاسلام حمید روحانی سال ها پیش نامه ای از زنده یاد دکتر شریعتی را منتشر کرد تا نشان دهد وی با ساواک همکاری داشته و ما چه میدانیم آقای حمید روحانی با چه انگیزه (یا عقده ای) دست به این کار زده .

باید پرسید مگر حجه الاسلام حمید روحانی معصوم است ؟ و تازه این ها نمونه هایی است از عالم خواص چه رسد به ما عوام که اگر معتقدات دینی کمی کنترل مان نمی کرد هیچ مرزی نمی شناختیم ! انعکاس هر مطلب (حتی همین مطلب که در حال مطالعه آن هستید) در فضای مجازی به خودی خود دال بر صحت آن نیست ! این نکته ای است که باید بسیار به آن توجه کرد .

باوری که نسل امروز به فضای مجازی دارد بی شباهت به باور برخی از گذشتگان ما به کتاب نیست آنان نیز وقتی میخواستند بگویند فلان مطلب صحیح است می گفتند در کتاب آمده ! تصور شان این بود که هرچه نوشته شده و در قالب یک کتاب عرضه شده لزوما مطابق با واقع است حال آنکه میدانیم بسیاری از کتاب ها مملو از مطالب غیر واقعی و خلاف علم و خلاف عقل هستند .

مطالب فضای مجازی نیز حتی اگر توسط خواص یعنی روشنفکران و دانشمندان و علمای دینی وارد فضای مجازی شوند لزوما مطابق با واقع نیستند زیرا نه خواص و نه عوام هیچیک معصوم نیستند و ای بسا اسیر همان عقده ها و کینه ها و خیالات و ... باشند . خطری که از فضای مجازی به عنوان جهان سومی که نسل ما با آن مرتبط است ، نسل حاضر را تهدید میکند تنها از ناحیه انعکاس تصاویر زشت و منافی با عفت یا اخبار خلاف واقع نیست بلکه از ناحیه باوری است که به آن داریم ! از نشانه های دانایی ، تحقیق در مورد شنیده هاست و بر عکس ، نادانان را میتوان با عجله در باورهایشان شناخت معصوم (ع)فرمود "کفی بالمرء جهلا ان یحدث لکل ما سمع " -برای نادانی یک فرد همین بس که هر چه را شنید (بدون تحقیق ) بازگوید .

همه مطالب بالا را نوشتم تا به خودم و شما مخاطب عزیز یاد آوری کنم در فضای مجازی راجع به حوادث و اتفاقات و جریانات کشورمان بسیار غلو میشود ،در گذشته می گفتند یک کلاغ چهل کلاغ حالا یک کلاغ به کمک فضای مجازی به چهارصد و یا چهار هزار کلاغ تبدیل شده . آدمها همان آدمها هستند همان ساده اندیشان ، همان خیالبافان ، همان حسودها ، همان کینه ورزها ، همان دروغگوها ، همان تهمت زن ها ، همان غیبت کن ها ،همان ... با این تفاوت که یک وسیله ای به نام فضای مجازی در اختیارشان گذاشته شده تا سم وجود خود را در فضای بیشتری پراکنده کنند خیلی مواظب باشیم و باشید که مسموم نشویم . مواظبت از همدیگر تنها کاری است که از دست همه ما بر می آید زیرا سانسور نه کارساز است و نه ممکن .

جمال درویش