ایسنا: روز گذشته قبل از ظهر، تندبادی از سمت شمال عربستان شکل گرفت که شدت زیادی داشت و باعث شد تا گرد و غبار به هوا برخیزد سپس این تندباد به سمت جنوب عراق حرکت کرد و در آنجا یک توده دیگر نیز به واسطه همین جریان جوی شکل گرفت. این دو توده با یکدیگر تجمیع و سبب ایجاد توده گردوغبار با غلظت و شدت بسیار زیاد شدند که کل جنوب و مرکز کشور عراق را در برگرفت. در ادامه تندباد به سمت شمال و شرق حرکت کرد و استان‌های جنوب غربی و غربی ما را تحت تأثیر قرار داد که با غلظت بسیار بالایی همراه بود.  

وی افزود: با وقوع این رخداد غلظت بسیاری از ایستگاه‌های اندازه‌گیری ذرات معلق استان‌های خوزستان و ایلام معمولاً تا ۱۰ هزار میکروگرم بر متر مکعب غلظت گرد و غبار را ثبت کردند و بیشتر در مناطق شرقی ایلام، مناطق غربی و مرکزی استان خوزستان شاخص کیفیت هوا از ۵۰۰ واحد فراتر رفته است و میزان غلظت ذرات گرد و غبار نیز بالای ۱۰ هزار میکروگرم اندازه‌گیری شده است. به دلیل پیش‌بینی شرایط بحرانی،  کارگروه شرایط اضطرار استان‌های خوزستان، ایلام، کرمانشاه و همدان تشکیل شد. در سه استان خوزستان، ایلام و کرمانشاه به دلیل سطح بالای گرد و غبار، تصمیم گرفته شد تمام ادارات، مدارس و بانک‌ها امروز تعطیل شوند اما استان همدان به دلیل غلظت کمتر، فقط مدارس نوبت بعد از ظهر تعطیل شدند.

دبیر ستاد ملی سیاست‌گذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار تصریح کرد: به جز استان خوزستان، بقیه مناطق در شرایط نسبتاً عادی قرار دارند. اگرچه آلودگی هنوز به‌طور کامل از بین نرفته اما به دلیل وزش باد شدید، ذرات گرد و غبار درشت‌تر شده است و اثر آن‌ها کمتر احساس می‌شود. معمولاً زمانی که توده‌های گرد و غبار از شمال عربستان می‌آیند، همراه با سرعت بالای باد حرکت می‌کنند و باعث انتقال ذرات مختلف مانند ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون و ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ میکرون می‌شوند که غلظت توده را افزایش می‌دهد. اما به دلیل اندازه درشت‌تر ذرات، این آلودگی‌ها سریع‌تر کاهش  می‌یابند.  

وی افزود: به غیر از خوزستان، سایر استان‌ها نظیر ایلام، همدان و کرمانشاه تا حد زیادی به وضعیت عادی بازگشته‌اند و انتظار می‌رود تا پایان امروز حتی خوزستان نیز به حالت طبیعی نزدیک شود و غلظت آلودگی کاهش یابد بنابراین منشاء شرایط گرد و غبار کاملاً برون‌مرزی است و تا پایان امروز مشکلی نخواهیم داشت و از فردا هوای مناطق مذکور به حالت عادی برمی‌گردد.

طهماسبی بیرگانی درباره رایزنی با کشورهای خارجی جهت مقابله با پدیده گرد و غبار گفت: از سال ۱۳۹۷ تاکنون، سازمان حفاظت محیط زیست اقدامات زیادی انجام داده و منشا داخلی و خارجی پدیده گرد و غبار را شناسایی کردیم. ما برنامه عمل منطقه‌ای و زیرمنطقه‌ای با دو برش جنوب غرب و غرب و همچنین آسیانه میانه تهیه کردیم تا با کمک کشورهای آسیانه میانه مانند ترکمنستان، افغانستان و پاکستان پیش برویم. این برنامه عملیاتی را در یک کنفرانس منطقه‌ای با کشورهای مرتبط در سال ۲۰۲۲ به اشتراک گذاشتیم و سال بعد مورد استقبال سازمان ملل قرار گرفت و یک کنفرانس بین‌المللی در سال ۲۰۲۳ برگزار کردیم.

 وی افزود: تاکید اصلی این کنفرانس‌ها بر اجرای عملی این برنامه‌های عمل منطقه‌ای و زیرمنطقه‌ای بود. کشور ما پیشنهاد برگزاری روز جهانی مقابله با طوفان‌های ماسه و گرد و غبار را داد که پس از پیگیری در مجمع عمومی سازمان ملل تصویب شد. تاکنون نشست‌های متعددی با مرکز آسیا و اقیانوسیه برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا (APDIM) داشته است و رایزنی‌های زیادی با کشورهای حاشیه خلیج فارس همچنین شرق و شمال شرق آسیای میانه و افغانستان و پاکستان داشتیم اما برای اقدام عملیاتی معمولا هر کشور باید به‌صورت مستقل عمل کند و این امکان وجود ندارد که به‌راحتی به جای دیگری رفت یا همکاری بین‌المللی فعال داشت.

طهماسبی تصریح کرد: ما درباره حساسیت و خسارت‌هایی که این پدیده بر انسان و محیط زیست کشور دارند، نشست‌های متعددی برگزار کرده‌ایم. در اسفند ماه سال گذشته، قطعنامه‌ای به پیشنهاد کشورمان به مجمع عمومی محیط زیست سازمان ملل ارائه کردیم و چندین قطعنامه نیز پیشنهاد داده شد که همه آن‌ها تصویب شدند همچنین در کاپ ۱۶ مقابله با بیابان‌زایی در کشور عربستان سعودی، قطعنامه دیگری تصویب شد که مفاد بیانیه پایانی کنفرانس تهران را متعهد کرد که کشورهای عضو کنوانسیون این موضوعات رعایت کنند اما اقدام عملی باید در خود کشورها صورت گیرد.

وی افزود: با توجه به مسئله تغییر اقلیم و کم‌بارشی که بر کشور ما و کشورهای حاشیه خلیج فارس و آسیای میانه تأثیرگذار است، باید گفت که عربستان دارای ۹۰ میلیون هکتار مناطق غبارخیز است که فعالیت آن بر کشور ما نیز اثر داشته است. ترکمنستان با ۶۷ میلیون هکتار، عراق حدود ۳۲ میلیون هکتار، سوریه تقریباً ۵ میلیون هکتار و کشورهای دیگر مانند امارات، قطر و یمن نیز با وسعت‌های مختلف مناطق گرد و غبارخیز دارند و جریان این خاک‌ها به سمت کشور ما هدایت می‌شود.

به گزارش روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌ زیست، طهماسبی تصریح کرد: در این شرایط یکی از وظایف سازمان حفاظت محیط زیست آن است که از طریق رایزنی، ایجاد حساسیت کند اما با توجه به روابطی که با کشورهای همسایه داریم تاکنون وارد مسائل حقوقی با کشورهای دیگر نشده‌ایم که این تصمیم بر اساس صلاحدید وزارت امور خارجه اتخاذ شده است. با وجود تمام رایزنی‌ها، نشست‌ها، تفاهم‌نامه‌ها و بیانیه‌ها که اکنون بیش از ۱۰ تفاهم‌نامه دوجانبه و چندجانبه با کشورهای حاشیه خلیج فارس داریم و متاسفانه عملی نشدند، اگر واقعاً اقدامی صورت نگیرد، مجبور شویم بنا بر صلاحدید دستگاه دیپلماسی کشور به سمت طرح دعوی حقوقی حرکت کنیم.