خوزنا _ ضرورت ایجاب می‌کند پیرو همایش روز بیابان‌زایی که بیشتر جنبه ارائه عملکرد از جانب مسئولان را داشت، به بایدها و نبایدها و افق‌های پیش رو جهت مقابله با پدیده خشکسالی-کم آبی و بیابان‌زایی در استان خوزستان پرداخته شود تا شاید این امکان مهیا گردد که افکار عمومی و کارشناسان در این مقوله مهم بیشتر تمرکز نمایند.
1. استان خوزستان در حریم جغرافیایی خود به‌عنوان یک اکوسیستم بزرگ تا چند دهه پیش به دلیل اینکه توانسته بود بین اجزای خود تعادل برقرار کند و چرخه‌های زیستی و معدنی در آن جاری باشد دچار بحران نبود. و بخش‌هایی به‌عنوان بیابان هم جزعی از این اکوسیستم طبیعی بزرگ محسوب می‌شد.
2. مشکل ازآنجایی شروع شد که در اجرای طرح‌های بزرگ ملی در استان خوزستان به مقوله زیست‌محیطی توجه کمتری شد. مثلاً در اجرای پروژه بزرگ نفت، پتروشیمی و حتی کشاورزی مانند توسعه نیشکر و حتی توسعه شبکه راه‌ها و همچنین مقوله سدسازی مقوله زیست‌محیطی کمرنگ و اهمیت کمتری داشت.
3. کاهش نزولات جوی، بهره‌برداری از چندین سد بزرگ بالادست کارون و اخیراً انتقال آب بین‌حوزه‌ای از دلایل اصلی افزایش روند بیابان‌زایی بوده است.
4. در حوزه کشاورزی توجه کمتر به کاشت و افزایش و احیای مناطق جنگلی استان از نواقص کار بوده است، به‌طور مثال از تراکم گونه‌های بلوط در حاشیه جنوبی زاگرس کاسته شده است.
5. به طبع کم‌آبی و نداشتن برنامه در چرای دام‌ها، از سطح مراتع استان و احیای طبیعی آن‌ها کاشته شده است.
6. عدم برنامه جامعه و ترویج روش‌های مناسب کشت در شرایط کم آبی در تمامی حوزه‌های بخش کشاورزی مشهود بوده است.
7. انجام سامانه‌های نوین آبیاری یک ضرورت است و باید در این زمینه هم منابع اعتباری لازم و هم آموزش‌های لازم به کشاورزان داده شود.
8. اجرای سامانه‌های کشاورزی مبتنی بر آیش‌های صحیح جهت تقویت و احیای زمین‌های کشاورزی یک ضرورت است.
9. تهیه برنامه جامع سامانه‌های تناوب کشت و آمایش‌های منطقه‌ای به‌گونه‌ای که بتوان بعضی از محصولات زراعی با میزان آب بالا را حذف و گونه‌های با نیاز آبی کمتر را جایگزین کرد.
10. به‌کارگیری گونه‌های جدید و مقاوم جهت احیای بیابان‌ها مانند گونه خانواده افوربیاسه که در بعضی از صحراهای دنیا کشت و بهره‌برداری می‌شوند.
11. در سیستم بحث احیای کانون‌های گردوغبار باید از روش‌های نوین بهره‌گیری شود و صرف رساندن آب با کانال در محل و آبیاری پشته‌ای و خندقی و کاشت گونه‌های قدیمی در خاک یک روش جدید و نوین نیست که وزیر محترم فرمودند. روش‌های نوین یعنی احیای خاک توسط گونه علفی و بوته‌ای و بعدازآن کشت گونه‌های متناسب پایه‌بلند آن‌هم در مخازنی مانند واترباکس و با سامانه‌های نوین آبیاری.
12. حرکت به سمت کشاورزی پایداری و تغییر فرهنگ تک‌کشتی به سمت چند کشتی و استفاده از گونه‌های مختلف گیاهی و دامی به‌گونه‌ای که یک مزرعه کشاورزی بتواند خود را با چندین روش و محصول و دام اداره نماید.
13. بهاء دادن به کشاورزان به‌عنوان مولدان اصلی بخش کشاورزی و دامپروی تا بتوانند با ایجاد خرده اکوسیستم‌ها مناطق تحت اختیار را احیا و حفظ نمایند.
14. احیای تالاب‌های استان خوزستان به هر قیمت ممکن، حتی اگر لازم باشد از روش‌های شیرین کردن آب خلیج فارس بهر برد.زیرا نفع و فایده و اثرات حفظ تالاب‌ها آن‌قدر زیاد و بی‌شمار است که ارزش ریالی چنین کاری را دارد.
15. استفاده از روش‌های نوین جهانی در ذخیره‌سازی آب باران حتی در مزارع و دامداری‌های و ......
16. در بحث احیای مناطق بیابانی تنها نباید بر کشت گونه‌های گیاهی تأکید باید بتوان برای حفظ و ایجاد چرخه‌های زیستی حتی بر تأمین گونه‌های جانوری و حشرات متناسب هم تمرکز کرد.
17. بحث‌های بالادستی مانند بازیافت پسماندها جهت تولید انرژی، تولید کود، کاغذ و مقوا، محصولات پلاستیکی و.. باید در چرخه‌های زیست‌محیطی وارد شود و این موضوعی است که استان خوزستان در آن شعف دارد.
18. به‌کارگیری روش‌های نوین تولید انرژی مانند نیروگاه‌های بادی، خورشیدی، زمین‌گرمایی و حتی موج‌های خلیج‌فارس یک ضرورت است زیرا با تولید انرژی‌های پاک می‌توان اکوسیستم‌های منطقه‌ای را بهتر حفظ و حراست کرد.
19. 19-اصلاح الگوی مصرف آب در تمامی مصارف کشاورزی، صنعی و خانگی با تدوین برنامه‌ای جامع که روش‌های آموزش و فرهنگ‌سازی باید در آن شفاف و روشن مطرح باشد.
20. تدوین برنامه جامعه سامانه‌های آبیاری و گونه‌های مناسب و الگوهایی جهت ایجاد و حفظ و احیای فضای سبز شهر و روستاهای استان.
21. تدوین دستورالعمل تصفیه و استفاده مجدد از فاضلاب و آب مصرفی در صنایع استان خوزستان و مشاغلی که این امکان وجود دارد.
22. انجام پژوهشی برای تولید سامانه‌های جهت ذخیره‌سازی رطوبت محیط و هوا با توجه به اقلیم خوزستان.
23. انجام پژوهش جهت استفاده از آب خروجی کولرهای گازی در استان خوزستان که میزان بالایی دارد و درمجموع می‌تواند رقم بالایی باشد.
24. تدوین دستورالعمل ویژه جهت ساخت‌وساز به‌گونه‌ای که دیوارهای ادارات و منازل دارای سامانه‌های عایق حرارت باشند که از اتلاف بسیار زیاد انرژی در سامانه‌های سرمایشی جلوگیری شود.
25. برنامه‌ریزی و اجرای ویژه طرح‌های آبخیزداری در هرجایی از استان که این امکان را دارد.
26. نظارت ویژه‌بر استحصال منابع آب‌های زیرزمینی که متأسفانه طی سال‌های اخیر توسط غارتگران زیست‌محیطی این موضع تشدید شده است.
27. بررسی و مطالعه ایجاد سامانه‌های آب‌شیرین‌کن دریا برای شهرهای جنوبی استان خوزستان به‌عنوان یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر.
28. توسعه کشت‌های گلخانه‌ای که سامانه‌های نوین کشت مانند هیدروپونیک با کمترین میزان آب و بالاترین میزان بهره‌وری در آن باشد.
29. بررسی ایجاد دریاچه‌های مصنوعی در بعضی از نقاط استان که این امکان وجود دارد تا بتوان رون آب‌های سطحی و ذخیره‌سازی آب و ایجاد اکوسیستم‌های ویژه را در جوار آن‌ها اجرایی کرد. چنین روشی در بعضی از ایالت‌های آمریکا و استرالیا اجرایی شده است.
30. بررسی افزایش تنوع در گونه‌های دامی خوزستان به‌گونه‌ای بتوانند در برابر تنش‌های محیطی و بروز حوادث خود را مقاوم و دامداران و کشاورزان امکان حفظ خود را داشته باشند.
31. تغییر و تحول در فرهنگ مصرف غذایی شهروندان به‌گونه‌ای بیشتر تأکید بر استفاده از منابع با میزان آب کمتر و مصرف کمتر گوشت قرمز و استفاده بیشتر از منابع پروتئین گیاهی و یا آبزی باشد.
32. بررسی امکان پرورش ماهی در دریاچه سدها و تالاب‌ها و حتی حواشی خلیج‌فارس به‌جای ایجاد حوضچه‌های پرورش ماهی در مناطق کشاورزی.
33. لزوم اصلاح موارد زیادی از قوانین مرتبط با حوزه های کشاورزی و آب تا بتوانند موضوع های مهم بحران های کم آبی کشور را بعنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر پوشش دهند.
34. توجه ویژه به واردات و صادارت محصولات تولیدی کشاورزی.
35. حمایت ویژه در کشاورزان در قالب تشکل های کشاورزی به گونه ای وضع معیشت آنان حفظ گردد،در غیر این صورت تمامی حوزه های مرتبط با معیشت کشاورزان تحت تاثیر قرار خواهد که بروز بحران اجتماعی و مهاجرت ها و... از این گونه خواهد بود.
اهواز  :  نوید قائدی